Nhanh nhạy, kịp thời
Hoạt động giám sát, khảo sát giữa hai kỳ họp; chất vấn, tái chất vấn kỳ họp thứ tư và thứ năm (nhiệm kỳ 2016-2021) là những nét nổi bật của HĐND thành phố Hà Nội năm 2017 được Quốc hội, Thành ủy Hà Nội ghi nhận. Trong đó, Thường trực HĐND thành phố chỉ đạo các ban phối hợp khảo sát, ghi nhận bằng hình ảnh, chiếu trực quan tại phiên chất vấn thay cho đọc báo cáo; đối tượng trả lời chất vấn cũng mở rộng, ngoài ủy viên UBND thành phố, còn có Chủ tịch UBND các quận, huyện, thị xã tham gia trả lời chất vấn. Đặc biệt, lần đầu tiên, Thường trực HĐND thành phố tổ chức phiên giải trình về việc thu gom, xử lý chất thải rắn, chất thải y tế và việc quản lý hồ nước khu vực nội thành Hà Nội. Ngoài ra, hoạt động giám sát, khảo sát cũng được Thường trực, các ban HĐND thành phố tổ chức chuyên sâu, trọng tâm, trọng điểm. Trong đó, các đoàn giám sát đều ấn định rõ lộ trình, không trùng lặp, chồng chéo về nội dung, đối tượng, địa điểm, thời gian giám sát; không ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan đơn vị là đối tượng giám sát. Sau mỗi cuộc giám sát, các báo cáo giám sát đều được gửi Thành ủy, thông báo đến UBND thành phố và các cơ quan liên quan, đồng thời công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân biết, tham gia giám sát.
Kinh nghiệm của HĐND thành phố trong hai lĩnh vực trên đã lan tỏa đến các HĐND các địa phương. Trong đó, Thường trực HĐND các quận, huyện: Hoàng Mai, Thạch Thất, Phú Xuyên, Quốc Oai, Mê Linh đã tổ chức phiên giải trình giữa hai kỳ họp về các nội dung quan trọng, bức xúc trên địa bàn, được cử tri và nhân dân quan tâm. HĐND quận Hà Đông đẩy mạnh giám sát, khảo sát với 38 cuộc; HĐND thị xã Sơn Tây 48 cuộc; Thường trực HĐND quận Long Biên tổ chức 11 cuộc; HĐND huyện Ba Vì tổ chức gần 20 cuộc…
Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Thạch Thất Nguyễn Doãn Hoàn cho biết: tháng 11/2017, HĐND huyện Thạch Thất tổ chức phiên giải trình từ 8h sáng đến 12h30 cùng ngày. Tại phiên giải trình, UBND huyện và trưởng các phòng, ban của huyện đã các nội dung trong kết luận chất vấn các kỳ họp HĐND huyện nhiệm kỳ 2016-2021; 16 thông báo kết luận giám sát của Thường trực, các ban HĐND huyện và các kiến nghị của cử tri về các lĩnh vực phát triển kinh tế-xã hội. “Phiên giải trình được đánh giá rất thành công, tạo sức lan tỏa, hiệu quả của toàn bộ hệ thống chính trị trên địa bàn huyện”, ông Nguyễn Doãn Hoàn nhấn mạnh.
Năm qua, HĐND huyện Phú Xuyên cũng đã tổ chức thành công phiên giải trình về kết quả thu nợ thuế, phí, tiền thuê đất trên địa bàn. “Phiên giải trình của Thường trực HĐND huyện diễn ra 1,5 ngày, đã có tác động tích cực góp phần giảm tải thảo luận ở các kỳ họp HĐND huyện, đồng thời lan tỏa tổ chức 47 phiên giải trình ở Thường trực đã HĐND cấp xã trong huyện” - Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Phú Xuyên Phạm Hải Hoa cho biết.
Cần chủ động đổi mới
Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh: thời gian qua, hoạt động chất vấn của HĐND cấp huyện, cấp xã đã được chú trọng đẩy mạnh hơn; nhiều đơn vị dành thời gian ít nhất 1/2 ngày ở cấp huyện và thời gian tương xứng ở cấp xã cho chất vấn và trả lời chất vấn, cùng phát biểu giải trình của chủ tịch UBND cùng cấp với kỳ họp. Tuy nhiên, vẫn còn một số đại biểu HĐND cấp huyện, cấp xã chưa chú trọng nâng cao kỹ năng hoạt động nghị trường; hoạt động chất vấn của HĐND một số địa phương vẫn chưa thật sôi nổi, thực chất, hiệu quả. Trong đó, các quận, huyện: Tây Hồ, Chương Mỹ, Hoài Đức tại 2 kỳ họp thường kỳ chỉ có 4 ý kiến chất vấn; hiện nay, mới có 5 đơn vị cấp quận tổ chức phiên giải trình. Đặc biệt, nhiều đơn vị có sự nhầm lẫn giữa phiên họp Thường trực HĐND (nội dung trao đổi, làm rõ với UBND và các cơ quan liên quan về kết quả giám sát, rà soát các nội dung trước kỳ hop…) với phiên giải trình. “Năm 2018, các quận, huyện, thị xã, xã, phường cần tăng cường hoạt động theo Luật, tổ chức phiên giải trình theo hướng đổi mới. Trong đó, cần mở rộng đối tượng giải trình là chủ tịch UBND các xã, phường, chứ không nên chỉ dừng lại ở chủ tịch UBND các quận, huyện, thị xã” - Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh thêm.
Tiếp tục đổi mới theo tinh thần “Dân chủ, trách nhiệm, vì dân”, Chủ tịch HĐND quận Hoàng Mai Lê Minh Trường cho biết: thời gian tới, HĐND quận Hoàng Mai tiếp tục cầu thị, học tập kinh nghiệm hoạt động của HĐND thành phố Hà Nội. Để các phiên chất vấn của kỳ họp sôi nổi, HĐND quận nắm bắt các vấn đề nóng, cử tri kiến nghị nhiều để đưa vào nội dung các phiên chất vấn của kỳ họp và phiên giải trình của Thường trực HĐND quận.
Phó Chủ tịch Thường trực HĐND huyện Phúc Thọ Khuất Thị Thu Tuấn chia sẻ: trước đây, hoạt động chất vấn của HĐND huyện rất hạn hẹp, né tránh, ngại động chạm trực tiếp đến trách nhiệm, thẩm quyền của huyện; có chất vấn thì chỉ nói đến một số lĩnh vực như điện, nước... Tuy nhiên, đến nay, HĐND huyện đã đổi mới, cải tiến hoạt động, trước kỳ họp có văn bản hướng dẫn, định hướng thảo luận, chất vấn trọng tâm. Vì thế, đến nay, các đại biểu HĐND huyện đã dần khắc phục tâm lý e ngại, né tránh, đã chất vấn hoạt động của các phòng, ban huyện. “Tinh thần đổi mới trên cũng sẽ tiếp tục được HĐND huyện phát huy hiệu quả hơn nữa” - Phó Chủ tịch Thường trực HĐND huyện Phúc Thọ nhấn mạnh thêm.
Bí thư Quận ủy, Chủ tịch HĐND quận Đống Đa Lê Tiến Nhật cũng cho rằng: HĐND quận cũng đã học phương pháp của HĐND thành phố, chuẩn bị kỹ các phiên chất vấn, trả lời chất vấn, mở rộng đối tượng trả lời là chủ tịch UBND các phường. Dù vậy, để hiệu quả cao hơn, cần phải từng bước và quan trọng là tuyên truyền, định hướng, nâng cao ý thức, trách nhiệm của mỗi đại biểu.