Đối diện với không ít thách thức

 

Chỉ còn hơn tháng nữa là bước vào sản xuất vụ Xuân, nhưng theo nhận định năm 2021 sẽ tiếp tục là năm ngành thủy lợi đứng trước một loạt thách thức. Ngoài hàng nghìn vi phạm chưa được giải tỏa, hệ thống công trình thủy lợi của Hà Nội đưa vào sử dụng từ lâu đã xuống cấp hư hỏng. Theo Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Thủy lợi Hà Nội Chu Văn Tuấn, kết quả kiểm tra đánh giá công trình thủy lợi sau mùa mưa lũ năm 2020 cho thấy, một số công trình thủy lợi được xây dựng từ những năm 1960 - 1970 của thế kỷ trước đến nay quy mô, máy móc, thiết bị lạc hậu, hệ số tưới, tiêu chưa theo kịp với tốc độ đô thị hóa tăng nhanh và tình hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Lòng nhiều tuyến kênh bị bồi lắng, mặt cắt kênh không bảo đảm so với thiết kế ban đầu, nhiều đoạn bờ kênh nhỏ, thấp thường xuyên bị tràn khi có mưa to. Đáng nói, vẫn còn tình trạng lấn chiếm đổ rác, phế thải, vật liệu rắn vào công trình thủy lợi, ảnh hưởng đến năng lực dẫn nước tưới tiêu. Mặt khác, tốc độ đô thị hóa, các khu công nghiệp, đường giao thông phát triển dẫn đến hệ thống công trình thủy lợi bị chia cắt, manh mún ảnh hưởng không nhỏ đến tưới tiêu cho cây trồng…

 

Trong khi đó, theo nhận định, nguồn nước sông trong tháng 12/2020 trên các khu vực phía Bắc Bộ phổ biến ở mức trung bình nhiều năm, riêng hạ lưu sông Hồng thiếu hụt từ 20 đến 60%. Từ tháng 1 đến tháng 5, nguồn nước trên các sông phổ biến thiếu hụt từ 10 đến 20%, đặc biệt thiếu hụt trên lưu vực sông Hồng từ 30 đến 70%. Theo Sở NN&PTNT Hà Nội, tình trạng hạ thấp mực nước tại hạ du hệ thống sông Hồng sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến hiệu quả lấy nước của các công trình trạm bơm. Đây là thách thức không nhỏ cho ngành thủy lợi Hà Nội trong phục vụ sản xuất vụ Xuân năm 2021.

 

Dự kiến vụ Xuân năm 2021, sẽ có 3 đợt xả nước tăng cường từ các hồ chứa thủy điện, kéo dài khoảng 18 ngày phục vụ sản xuất tại các tỉnh, thành phố khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ (bao gồm cả Hà Nội). Trong đó, đợt 1, từ ngày 12/01/2021 đến 15/01/2021 (4 ngày), thời điểm này mực nước tại trạm thủy văn Hà Nội ở mức trên 1,8m. Đợt 2, từ ngày 26/01/2021 đến 2/2/2021 (8 ngày), mực nước tại trạm thủy văn Hà Nội duy trì trên 2m. Đợt 3, từ ngày 22/2/2021 đến 27/2/2021 (6 ngày), mực nước trạm thủy văn Sơn Tây là trên 2,5m. Thời điểm lấy nước có 2 đợt trước Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021 và 1 đợt sau Tết, vì vậy, các địa phương và doanh nghiệp thủy lợi thành phố phải tranh thủ vận hành tối đa các công trình để tập trung lấy nước phục vụ sản xuất vụ xuân, trọng tâm là đổ ải, làm đất, gieo cấy lúa xuân.

 

Thực hiện đồng bộ các giải pháp

 

Để bảo đảm nguồn nước gieo cấy 86.231ha lúa Xuân trong khung thời vụ tốt nhất và đủ nước tưới dưỡng cho diện tích lúa Xuân và 20.995ha rau màu vụ xuân, thời điểm này, các quận, huyện, thị xã đã tổ chức ra quân làm thủy lợi mùa khô đào đắp, nạo vét, dọn cỏ trên các tuyến kênh mương, khơi thông dòng chảy, tạo điều kiện thuận lợi cho việc lấy nước phục vụ sản xuất. Cùng với đó, xây dựng phương án vận hành hệ thống công trình thủy lợi được phân cấp quản lý bảo đảm phục vụ tốt việc lấy nước tưới dưỡng cho cây trồng. Phó Chủ tịch UBND huyện Quốc Oai Phạm Quang Tuấn cho biết, thời gian tới, huyện sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền để người dân nâng cao nhận thức sử dụng nước tiết kiệm, củng cố bờ vùng, bờ thửa để giữ nước mặt ruộng, tránh thất thoát nước; đưa nước đến đâu, làm đất đến đó, tránh lãng phí nguồn nước. Huyện Quốc Oai cũng sẽ áp dụng các biện pháp tích và giữ nước hồi quy, tận dụng hiệu quả các đợt tăng cường xả nước từ các hồ thủy điện. Đối với những diện tích trồng lúa có khả năng không bảo đảm đủ nước tưới, huyện sẽ kiên quyết chỉ đạo chuyển sang cây trồng hạn.

 

Không riêng các quận, huyện, thị xã, thời điểm này, các doanh nghiệp thủy lợi thành phố cũng đẩy nhanh tiến độ cải tạo, nâng cấp các công trình, nạo vét các cửa dẫn nước, bể hút trạm bơm đầu mối, hệ thống kênh mương; sửa chữa các công lấy nước, thiết bị trạm bơm tưới, không để rò rỉ, thất thoát nước. Đồng thời có phương án tổ chức lắp đặt trạm bơm dã chiến và tăng cường vận hành để khi có điều kiện là tập trung đưa nước thông suốt từ đầu mối đến mặt ruộng. Tổng Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Nhuệ Trần Thanh Toàn cho biết, doanh nghiệp này đã triển khai việc xây dựng kế hoạch chi tiết lấy nước, tập trung hoàn thành cơ bản kế hoạch đưa nước lên ruộng phục vụ đổ ải sau khi kết thúc đợt lấy nước số 2 để phục vụ gieo cấy lúa Xuân năm 2021.

 

Tương tự, các Công ty Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Đáy, Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi Hà Nội, Công ty TNHH một thành viên Thủy lợi sông sông Tích cũng đã triển khai xây dựng kế hoạch, phương án chủ động vận hành các trạm bơm hoạt động lấy nước sớm, bảo đảm đủ nước đổ ải, phục vụ gieo cấy lúa Xuân. Ngoài ra, tranh thủ các kỳ triều cường và các nguồn nước có sẵn, các doanh nghiệp thủy lợi thành phố cũng sẽ vận hành các trạm bơm lấy nước để cấp nước khi điều kiện cho phép. Vận hành tối đa máy bơm của các trạm bơm ven sông Đà, sông Hồng, sông Nhuệ, sông Đuống… chủ động trữ nước vào các ruộng trũng và hệ thống kênh nước nhằm khai thác triệt để nguồn nước khi các hồ thủy điện xả nước để có đủ nguồn nước phục vụ đổ ải các diện tích cấy muộn và tưới dưỡng cho cây trồng vụ Xuân năm 2021.

 

“Phát huy năng lực các công trình thủy lợi hiện có, đồng thời kế thừa kinh nghiệm chống hạn trong những năm qua, tận dụng tối đa các đợt xả nước của các hồ thủy điện, Hà Nội sẽ nỗ lực bảo đảm đủ nước tưới phục vụ sản xuất vụ Xuân năm 2021”, Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ nhấn mạnh.