Theo Sở NN&PTNT Hà Nội, 5 tháng đầu năm 2020, trên địa bàn thành phố phát sinh 90 vụ vi phạm công trình thủy lợi; đã giải tỏa 9 vụ vi phạm mới, còn tồn tại 81 vụ trong năm 2020. Tổng hợp số liệu báo cáo của các doanh nghiệp thủy lợi thành phố, tính đến hết tháng 5 năm 2020 tổng số vụ vi phạm còn tồn tại trên địa bàn thành phố là 13.284 vụ, trong đó có 11.471 vụ vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi và 1.813 vụ xả thải vào công trình thủy lợi.

Theo Sở NN&PTNT Hà Nội, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng vi phạm công trình thủy lợi là do: Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về bảo vệ công trình thủy lợi chưa được thực hiện đồng bộ và thường xuyên tại các địa phương. Nhận thức về trách nhiệm bảo vệ công trình thủy lợi của các hộ dân ở một số địa phương còn hạn chế; sự phối hợp giữa các tổ chức khai thác công trình thủy lợi với chính quyền cấp huyện, cấp xã chưa chặt chẽ; chưa thực hiện quyết liệt các biện pháp ngăn chặn, xử lý giải tỏa vi phạm dẫn đến vụ việc vi phạm, tái vi phạm vẫn tồn đọng và phát sinh thêm trên địa bàn.

Mặt khác, hệ thống thủy lợi trên địa bàn thành phố có số lượng công trình lớn, phân bố trên địa bàn rộng, do tốc độ đô thị hóa cao, nhu cầu về đất ở cũng như mặt bằng để sản xuất kinh doanh lớn là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng xâm lấn, xây dựng các công trình trái phép trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi.

Công tác cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi cũng chưa được thực hiện kịp thời. Hiện tại, ngoài trục chính sông Nhuệ được cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ năm 2015, từ năm 2016 đến 2018 có 105 tuyến kênh với tổng chiều dài khoảng 800km được cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ. Các công trình còn lại trên địa bàn thành phố gồm các hồ chứa thủy lợi, các tuyến kênh tưới tiêu, các trạm bơm, cống và một số công trình dẫn chuyển nước chưa thực hiện cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ theo quy định.

Việc kiểm tra, phát hiện, lập biên bản giao chính quyền địa phương xử lý được các tổ chức khai thác công trình thủy lợi thực hiện thường xuyên, tuy nhiên chính quyền các địa phương chưa xử lý kịp thời, thiếu kiên quyết trong việc xử phạt vi phạm hành chính và tổ chức thực hiện xử lý giải tỏa trả lại mặt bằng hiện trạng công trình thủy lợi theo quy định.

Trong báo cáo này, Sở NN&PTNT kiến nghị, đề xuất Tổng cục Thủy lợi báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, ban hành quy định trình tự thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi; quy định trách nhiệm của các tổ chức cá nhân nếu không xử lý vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi. Bên cạnh đó, xây dựng Quy chế phối hợp giữa Tổng cục Thủy lợi và các Sở NN&PTNT trong việc cấp giấy phép xả nước thải vào hệ thống công trình thủy lợi liên tỉnh.