Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Giám đốc Sở Công thương Hà Nội Nguyễn Thanh Hải cho biết: Theo Hiệp hội làng nghề Việt Nam, cả nước hiện có 5.411 làng nghề và làng có nghề, trong đó, có 1.864 làng nghề, làng nghề truyền thống và 115 nghề truyền thống đã được công nhận tạo ra công ăn việc làm cho khoảng 1,5 triệu người ở hơn 2.000 làng nghề trên khắp đất nước. Hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam hiện đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Rất nhiều nhóm sản phẩm cụ thể được đánh giá cao trên thị trường như: hàng mây tre đan, các sản phẩm sơn mài, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ lụa, các loại hoa giả...

 

Tuy nhiên, hiện nay, hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam đang bị sụt giảm đơn hàng mạnh ở các thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản... nhưng tại các nước mới nổi như: Thái Lan, Philippines, Indonesia, lượng xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ đang tăng. Đây đang là thách thức lớn đối với những nhà quản lý cũng như những DN xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam.

 

Theo số liệu thống kê sơ bộ từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, tháng 9/2019, kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ nhóm hàng mây, tre, cói và thảm đạt 29,99 triệu USD, nâng kim ngạch 9 tháng 2019 lên 293,39 triệu USD, tăng 5,11% so với 9 tháng đầu năm 2018. Trong số thị trường xuất khẩu sản phẩm mây tre cói của Việt Nam thì Mỹ là thị trường chủ lực, chiếm 32,8% tổng kim ngạch. Thị trường lớn đứng thứ hai là Nhật Bản, chiếm 17,3%, kế đến là Đức 7,07%, tương ứng với 20,7 triệu USD.

 

Tại Hội thảo, các nhà khoa học nhấn mạnh đến sự tác động của CPTPP đối với ngành TCMN của Việt Nam

 

Tại Hội thảo các chuyên gia, các nhà khoa học trong và ngoài nước, các cơ sở, doanh nghiệp ngành Thủ công mỹ nghệ trong và ngoài nước trao đổi, thảo luận về các vấn đề chính như: Tổng quan và định hướng về CPTPP; CPTPP và sự tác động đối với Việt Nam; Đánh giá về mức độ sẵn sàng, cơ hội và thách thức của Việt Nam; Hiện trạng ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam trước CPTPP; Đề xuất, giải pháp nâng cao chuỗi giá trị của ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam trong xu thế phát triển CPTPP; Những xu thế phát triển, sự biến đổi và những tác động của Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) nói chung và nghề thủ công mỹ nghệ nói riêng… Qua đó, đưa ra bức tranh toàn cảnh giúp các cơ quan quản lý Nhà nước, các Hội, Hiệp hội, các làng nghề nhìn nhận những tác động của cuộc CPTPP để từ đó đề ra các giải pháp giúp cho các làng nghề phát triển bền vững trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

 

Cụ thể, trao đổi tại Hội thảo, PGS, TS Đào Ngọc Tiến (Đại học Ngoại thương) nhận định: CPTPP có hiệu lực thuế xuất khẩu nhiều mặt hàng sẽ về 0% hoặc có lộ trình về 0%, trong đó, ngành thủ công mỹ nghệ đa phần sẽ được hưởng mức thuế xuất 0%. Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội đưa đến do thuế xuất khẩu giảm, thì ngành hàng này sẽ phải đối mặt với những thách thức trong việc đáp ứng quy tác xuất xứ và các thủ tục chứng nhận xuất xứ, các cam kết về lao động và môi trường. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, các làng nghề nói chung và làng nghề thủ công mỹ nghệ nói riêng việc sử dụng lao động trẻ em, lao động nông nhàn vẫn diễn ra phổ biến. Bên cạnh đó, môi trường cũng đang là vấn đề “nóng bỏng” đối với các làng nghề thủ công mỹ nghệ. Do đó, việc chuyển đổi sẽ khiến doanh nghiệp ngành thủ công mỹ nghệ tăng chi phí trong ngắn hạn nhưng về dài hạn sẽ giúp doanh nghiệp có năng suất lao động cao, cải thiện điều kiện lao động, an toàn lao động… giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

 

PGS.TS Đặng Mai Anh, Phó Hiệu trưởng Phụ trách Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp cho rằng với lợi thế khi tham gia CPTPP, các doanh nghiệp hàng TCMN cần làm chủ được thị trường trong nước và sau đó thuyết phục các thị trường mới, có nhu cầu hàng hóa chất lượng cao. Việc đầu tư cho nghiên cứu, phát triển sản phẩm, xây dựng thương hiệu và tạo được giá trị riêng là vấn đề khó khăn, đặc biệt là ngành nghề thủ công mỹ nghệ nhưng cần phải đẩy mạnh để tạo ra tiếng nói trên thị trường.