Giải quyết thủ tục cho người dân, doanh nghiệp theo công thức: 5 Đúng - 3 Không - 2 Chủ động

Đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương
Theo ông Phan Trung Tuấn, đây là lần đầu tiên Quốc hội ban hành 2 luật liên quan đến tổ chức CQĐP có hiệu lực đồng thời trong năm 2025. Cụ thể, Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 65/2025/QH15 có hiệu lực ngày 1/3/2025 và sau đó để thực hiện mô hình CQĐP 2 cấp, từ ngày 1/7/2025, Quốc hội tiếp tục ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 có hiệu lực ngày 16/6/2025.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (Luật số 72) quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng Ban của HĐND cấp xã; nhiệm vụ, quyền hạn, kỹ năng điều hành, giải quyết các công việc thuộc thẩm quyền của Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp xã, Trưởng phòng chuyên môn thuộc UBND cấp xã và công chức cấp xã…

Đồng thời, quy định việc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền đối với CQĐP. Cụ thể, điều chuyển các nhiệm vụ, quyền của CQĐP cấp huyện hiện nay cho cấp xã và cấp tỉnh. Qua rà soát, cấp xã mới dự kiến đảm nhận khoảng 86% số nhiệm vụ từ cấp huyện chuyển về, còn cấp tỉnh sẽ đảm nhận khoảng 14% nhiệm vụ từ cấp huyện.

Đồng thời, bổ sung một số quy định nhằm đẩy mạnh phân quyền từ Trung ương cho CQĐP cấp tỉnh, nhất là trong việc ban hành các cơ chế, chính sách trong các lĩnh vực quy hoạch, tài chính, ngân sách, đầu tư…

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 có nhiều điểm mới. Cụ thể, những vấn đề liên quan đến phạm vi từ 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên thì thuộc thẩm quyền giải quyết của CQĐP cấp tỉnh. Căn cứ tình hình thực tiễn, CQĐP cấp tỉnh giao cho CQĐP của một trong các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã có liên quan chủ trì giải quyết.

UBND cấp tỉnh được đề xuất với Chính phủ đề nghị Quốc hội phân quyền cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương (kể cả cấp xã) thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng và điều kiện thực tiễn của địa phương.

UBND cấp tỉnh được đề xuất với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ phân cấp cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương (kể cả cấp xã) thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng và điều kiện thực tiễn của địa phương.

Chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền cho công chức thực hiện một hoặc một số nhiệm vụ trong trong khoảng thời gian xác định kèm theo các điều kiện cụ thể, trừ trường hợp pháp luật quy định không được ủy quyền. HĐND cấp tỉnh quy định chi tiết phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn mà Chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền cho công chức thuộc UBND cấp xã.

Liên quan đến tổ chức của HĐND và UBND cấp xã, cơ cấu tổ chức của HĐND gồm Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và các đại biểu HĐND. Trong đó, thường trực HĐND gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các Ủy viên là Trưởng Ban của HĐND. Thành viên của Thường trực HĐND không thể đồng thời là thành viên của UBND cấp xã. Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND cấp xã có thể là đại biểu hoạt động chuyên trách.

HĐND cấp xã thành lập 2 Ban gồm: Ban Kinh tế - Ngân sách và Ban Văn hóa – Xã hội. Ban của HĐND cấp xã gồm có Trưởng Ban, Phó Trưởng Ban và các Ủy viên. Trưởng ban, Phó Trưởng ban của HĐND cấp xã có thể là đại biểu hoạt động chuyên trách.

Về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của CQĐP cấp xã, HĐND cấp xã trong mô hình 2 cấp có vị trí trực tiếp và sát thực hơn với người dân. Đồng thời đóng vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước, cơ quan đại diện gần gũi nhất với cộng đồng dân cư, trực tiếp tiếp nhận, phản ánh và truyền đạt chính xác những tâm tư, nguyện vọng của cộng đồng dân cư lên các cơ quan có thẩm quyền.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72 quy định 26 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND xã trong 8 lĩnh vực. Cụ thể, trong tổ chức thi hành Hiến pháp, pháp luật; tổ chức bộ máy và xây dựng chính quyền; quy hoạch, kế hoạch, tài chính, ngân sách, đầu tư; liên kết, hợp tác giữa các đơn vị hành chính cấp xã…

Ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn nêu trên, HĐND xã còn thực hiện thêm 3 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn: Các nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp từ Trung ương và chính quyền địa phương cấp tỉnh. Các nhiệm vụ, quyền hạn chuyển từ HĐND cấp huyện (7 nhiệm vụ) và Chủ tịch UBND cấp huyện (1 nhiệm vụ) và các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật. Đối với HĐND phường, ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn như của HĐND xã nêu trên thì còn thực hiện thêm 3 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp xã, Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định 9 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn của UBND xã. Ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn nêu trên, UBND xã còn thực hiện thêm 3 nhóm nhiệm vụ: Các nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, ủy quyền từ Trung ương, UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh. Các nhiệm vụ, quyền hạn chuyển từ UBND cấp huyện (714 nhiệm vụ) và cơ quan chuyên môn cấp huyện (5 nhiệm vụ) và các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

Chủ tịch UBND cấp xã chủ động hơn trong điều hành, xử lý vấn đề cơ sở

Theo ông Phan Trung Tuấn, Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định Chủ tịch UBND cấp xã chịu trách nhiệm trực tiếp trước cấp tỉnh và người dân về hiệu quả quản lý hành chính trên địa bàn; đồng thời, được phân cấp và ủy quyền để chủ động hơn trong điều hành và xử lý các vấn đề tại cơ sở, đáp ứng kịp thời nhu cầu của người dân.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định 17 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND xã (chi tiết tại Điều 23 Luật). Ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn nêu trên, Chủ tịch UBND xã còn thực hiện thêm 3 nhóm nhiệm vụ khác. Đối với Chủ tịch UBND phường, ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn như của Chủ tịch UBND xã nêu trên thì còn thực hiện thêm 7 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn khác.

Tại Hội nghị, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn cũng trao đổi về kỹ năng thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp xã, Trưởng phòng chuyên môn và công chức cấp xã. Trong giải quyết TTHC cho người dân, doanh nghiệp, lưu ý công thức "5 đúng - 3 không - 2 chủ động".