Chủ động và tích cực phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống

Đồng chí Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì Hội nghị. Cùng dự Hội nghị có đồng chí Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và lãnh đạo tỉnh ủy, thành ủy, UBND các tỉnh, thành phố. 

Phòng ngừa, ứng phó với an ninh phi truyền thống là trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ trọng yếu, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn dân

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nghiêm trọng và toàn diện nhất từ các mối đe dọa an ninh phi truyền thống, biểu hiện trên các lĩnh vực với cấp độ mới, tác động toàn diện, sâu sắc hơn đến mọi lĩnh vực từ kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội đến quốc phòng, an ninh.

Các chiến lược của Đảng, Nhà nước ban hành thời gian qua đã đề cập đến các giải pháp ứng phó với thách thức, đe dọa an ninh phi truyền thống. Tuy nhiên, mỗi chiến lược đề cập ở khía cạnh khác nhau, hoặc là đối tượng, phạm vi điều chỉnh quá rộng, hoặc chỉ đề cập đến một số khía cạnh của an ninh phi truyền thống dẫn đến chưa toàn diện, đầy đủ. Việc ban hành các chiến lược chuyên ngành, riêng lẻ về các vấn đề an ninh phi truyền thống trong khi chưa có một chiến lược khung, tổng thể dẫn đến tình trạng tản mạn, lãng phí nguồn lực.

Chính vì vậy, Chính phủ đã giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, xây dựng Chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống để thể chế hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng làm cơ sở cho việc xây dựng chiến lược ngành, địa phương, lĩnh vực, vừa bảo đảm tính tập trung, thống nhất, vừa bảo đảm tính đặc thù ngành, lĩnh vực, địa phương.

Xây dựng Chiến lược tổng thể quốc gia về an ninh phi truyền thống là nhiệm vụ rất lớn, tầm chiến lược quan trọng, bao trùm các lĩnh vực. Quá trình xây dựng có sự tham gia của nhiều ban, bộ, ngành, cơ quan, tiến hành nhiều nội dung, trải qua nhiều bước với các thủ tục, trình tự theo quy định, trong khi thời gian triển khai ngắn, gắn với bối cảnh các bộ, ngành, địa phương quyết liệt thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Tuy nhiên, với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, chủ động, sáng tạo, tiến hành đồng thời, không cuốn chiếu, Bộ Công an đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan hoàn thành nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao.

Hội nghị có ý nghĩa rất quan trọng, triển khai Chiến lược trong toàn hệ thống chính trị để thống nhất nhận thức và cùng nhau hành động một cách đồng bộ, quyết liệt, quyết tâm thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống; xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia có khả năng quản trị hiệu quả, bảo đảm an toàn cho người dân và xã hội, đóng góp thiết thực, trách nhiệm với cộng đồng quốc tế trong giải quyết các đe dọa an ninh phi truyền thống, góp phần phát triển đất nước bền vững, phục vụ hiệu quả nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đạt mục tiêu mà Chiến lược của Chính phủ đã đề ra.

Trên tinh thần đó, Hội nghị tập trung phổ biến, quán triệt nội dung chính của Nghị quyết 147; thống nhất nhận thức, nâng cao trách nhiệm và hành động hệ thống chính trị và toàn xã hội để thực hiện Nghị quyết kịp thời, nghiêm túc, đồng bộ, hiệu quả; thảo luận các biện pháp để thực hiện mục tiêu, yêu cầu mà Chính phủ đã đề ra trong Nghị quyết.

Tại Hội nghị, các đồng chí: Thượng tướng Nguyễn Hồng Thái, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; Nguyễn Công Thành, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Vũ Hải Quân, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; Lê Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội; Nguyễn Văn Được, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh; Hồ Văn Mười, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng; Phạm Văn Ngại, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau đã tham gia thảo luận, bàn giải pháp triển khai nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương trong thời gian tới...

Đồng thời, hệ thống pháp luật liên quan an ninh phi truyền thống cũng được bổ sung, hoàn thiện, thể chế hóa quan điểm của Đảng, nội luật hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam và đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn.

Điều này thể hiện cách làm bài bản, khoa học, toàn diện, bước chuyển tích cực từ việc đối phó bị động sang quản lý chủ động và toàn diện; năng lực ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống được củng cố, tăng cường.

Theo Thủ tướng, các đe dọa an ninh phi truyền thống đang tác động rất mạnh mẽ, toàn diện đến sự phát triển bền vững của Việt Nam, đến đời sống của nhân dân, nếu không làm tốt công tác phòng ngừa, ứng phó thì hậu quả rất khôn lường.

Theo đó, biến đổi khí hậu, thiên tai, thời tiết ngày càng cực đoan, cường độ và cấp độ cao, gây hậu quả nghiêm trọng (năm 2024 thời tiết đặc biệt khắc nghiệt, trong đó bão Yagi gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản). Dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhất là các dịch bệnh mới, điển hình là Covid-19. Các vấn đề an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước cũng có nhiều diễn biến phức tạp.

Sự phát triển của khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với an ninh quốc gia khi khoa học công nghệ là phương tiện để các loại hình tội phạm phát triển; các loại tội phạm truyền thống tinh vi hơn; các loại tội phạm mới có xu hướng gia tăng mạnh mẽ (tội phạm lừa đảo qua mạng, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm xuyên quốc gia...). Quyền riêng tư, dữ liệu cá nhân có nhiều rủi ro; an ninh mạng, an ninh thông tin có nhiều thách thức (tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu, thông tin sai lệch, tin giả, xuyên tạc, xấu độc...).

Thủ tướng Chính phủ đánh giá, những vấn đề an ninh phi truyền thống mang tính toàn dân, toàn diện, toàn cầu, không ai, không quốc gia nào có thể giải quyết một mình, không một quốc gia nào an toàn nếu thế giới còn bị đe dọa; do đó phải có sự chung tay, đoàn kết của toàn thế giới, đề cao chủ nghĩa đa phương thì mới giải quyết được, trong đó các nước giàu phải hỗ trợ, giúp đỡ các nước nghèo và mỗi cơ quan, mỗi người dân phải có trách nhiệm của mình.

Theo Thủ tướng, trước các vấn đề an ninh phi truyền thống, phòng ngừa phải chủ động, bền vững, ứng phó phải kịp thời, hiệu quả. Muốn vậy, phải nâng cao khả năng dự báo, cảnh báo, chú trọng nghiên cứu cơ bản, nắm chắc tình hình, đưa ra nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, hiệu quả trên cơ sở dữ liệu, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Thủ tướng nêu rõ mục tiêu trong phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống để góp phần phát triển nhanh, bền vững, bảo vệ an ninh, an toàn, an dân, ngăn chặn, đẩy lùi, không để xảy ra các sự cố và nếu xảy ra thì phải giải quyết nhanh, ứng phó kịp thời, hiệu quả.

Thủ tướng nhấn mạnh các quan điểm xuyên suốt: Lấy phòng ngừa là chính, cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, bền vững, ứng phó phải cấp bách, nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả, cả đột xuất và thường xuyên; các biện pháp phải tổng thể, toàn diện, kết hợp các biện pháp hành chính và biện pháp khoa học; lấy người dân làm trung tâm, chủ thể, vừa là đối tượng bảo vệ, vừa là chủ thể tham gia; huy động tổng thể các nguồn lực, kết hợp hài hòa giữa "bốn tại chỗ" (chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ; hậu cần tại chỗ) và tăng cường từ bên ngoài.

Hội nghị đã quán triệt những nội dung cơ bản và phương hướng triển khai Nghị quyết 147 của Chính phủ, Thủ tướng nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp.

Thứ nhất, tiếp tục tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức toàn xã hội về sự nguy hiểm của các mối đe dọa an ninh phi truyền thống và tầm quan trọng của công tác phòng ngừa, ứng phó.

Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cơ quan thông tấn, báo chí, các bộ, ngành trung ương và địa phương tổ chức tuyên truyền, phổ biến rộng rãi Chiến lược này.

Thứ hai, nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật đồng bộ, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc tổ chức các hoạt động của cơ quan điều hành ở từng cấp, bảo đảm vừa toàn diện, vừa chuyên sâu để phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống.

Các bộ, ngành căn cứ chức năng, nhiệm vụ phối hợp với Bộ Tư pháp triển khai rà soát, nghiên cứu, sửa đổi những quy định không còn phù hợp, ban hành những quy định mới, phù hợp đặc điểm, tình hình đất nước, bảo đảm tính đồng bộ và tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong thực thi pháp luật, tổ chức thực hiện xuyên suốt, tổng thể và mang tính pháp lệnh.

Thứ ba, nâng cao khả năng dự báo, cảnh báo, năng lực phân tích, điều hành dựa trên cơ sở khoa học, dữ liệu; ứng dụng triệt để các thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đẩy mạnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phòng ngừa, ứng phó các đe dọa an ninh phi truyền thống. Xây dựng các kịch bản ứng phó; phát triển công nghệ số, AI, dữ liệu lớn, mạng lưới cảm biến để nâng cao năng lực cảnh báo sớm, mô hình hóa rủi ro, đánh giá tác động và dự báo xu hướng các mối đe dọa mới nổi; xây dựng hệ thống dữ liệu liên quan các đe dọa an ninh phi truyền thống.

Thứ tư, đầu tư, huy động nguồn lực, gồm nguồn lực Nhà nước và nguồn lực xã hội, nguồn lực hợp tác công tư, nguồn lực trong nước và ngoài nước; có nguồn lực dự trữ trong phòng ngừa, ứng phó với các thách thức, đe dọa phi truyền thống.

Thứ năm, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tăng cường vai trò và vị thế của Việt Nam trong các diễn đàn hợp tác khu vực và toàn cầu, tham gia giải quyết các vấn đề xuyên biên giới.

Cùng với đó, phải phát triển nguồn nhân lực và năng lực ứng phó; xây dựng nền kinh tế xanh, bền vững, có khả năng chống chịu cao trước các cú sốc từ môi trường và xã hội; kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa "bốn tại chỗ" và tăng cường nguồn lực bên ngoài; phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, hiệu quả giữa các lực lượng; sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm để chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện Chiến lược.

Thủ tướng nêu rõ, Chiến lược tổng thể, toàn diện đã ban hành, việc thực hiện thành công phụ thuộc vào hành động tích cực, chủ động của các cấp, các bộ ngành, các địa phương, đặc biệt là phát huy vai trò của cấp cơ sở; với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, làm việc có trọng tâm, trọng điểm, làm việc dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó, phân công 6 rõ: Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ sản phẩm; tăng cường kiểm tra, giám sát, đôn đốc.