Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội: Cần cơ chế vận hành linh hoạt, không gian đổi mới, sáng tạo mở

Trình bày dự thảo Tờ trình và dự thảo Nghị quyết của HĐND thành phố Hà Nội thông qua Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội, Phó trưởng ban Ban Quản lý các Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Hà Nội Trần Đắc Trung cho biết: Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội là đầu mối kết nối nhà nước, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp, với sứ mệnh quan trọng là thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội, không định hướng tìm kiếm lợi nhuận trong ngắn hạn, tận dụng tối đa các lợi thế của Thành phố, đặc biệt là nguồn lực khoa học công nghệ và nhân lực chất lượng cao để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, đổi mới mô hình tăng trưởng, đưa Hà Nội trở thành Trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước, khu vực và quốc tế.

Mô hình tổ chức của Trung tâm sẽ theo hình thức Công ty cổ phần có vốn nhà nước chi phối; gồm 3 cổ đông (UBND Thành phố, Công ty Cổ phần Tập đoàn Công nghệ CMC và Đại học Bách khoa Hà Nội), trong đó UBND góp 70% từ ngân sách Thành phố, Công ty Cổ phần Tập đoàn Công nghệ CMC và Đại học Bách khoa Hà Nội mỗi bên góp 15%; tỷ lệ góp vốn có thể được điều chỉnh theo yêu cầu thực tiễn. Trung tâm hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, được phép thành lập chi nhánh và văn phòng đại diện; được cấp vốn điều lệ từ ngân sách Thành phố, đồng thời được huy động vốn góp, tài trợ và các nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện chức năng, nhiệm vụ thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội.

Góp ý tại Hội nghị, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, đề án đã được xây dựng nghiêm túc, khoa học. Dự thảo đề xuất Trung tâm là doanh nghiệp theo mô hình công ty cổ phần là phù hợp bối cảnh hiện nay.

Về chính sách ưu đãi, dự thảo đã đề xuất 7 nhóm chính sách ưu đãi với 42 chính sách đặc thù. Đây là những ưu đãi đặc thù có tác động lớn đến hoạt động nhằm thúc đẩy việc đổi mới trong khoa học công nghệ. Tuy nhiên, cần rà soát kỹ để tránh hiện tượng lạm quyền, tùy tiện. Về ưu đãi đất đai, mặt bằng, dự thảo nêu miễn tiền thuế đất 10 năm và giảm 50% thời gian còn lại theo ông Nghiêm là quá dài so với các ưu đãi với chuyên ngành khác (được thể hiện trong sửa đổi Luật Đất đai đang được Quốc hội lấy ý kiến về thẩm quyền quyết định và thời hạn cho phép). Ngoài ra cần nêu yêu cầu: đúng mục đích và phù hợp với quy hoạch.

Khẳng định sự cấp thiết ban hành Đề án, TS Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ góp ý thêm: Về mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, nên cân nhắc một số chức năng, nhiệm vụ của doanh nghiệp cổ phần do Nhà nước chi phối. Bởi có một số chức năng, nhiệm vụ được nêu ra thuộc của cơ quan quản lý Nhà nước hoặc đơn vị sự nghiệp công lập, như: Tham mưu, đề xuất cơ chế, chính sách; điều phối; đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực công nghệ cao; thành lập và vận hành Quỹ đổi mới sáng tạo... và cần làm rõ Quỹ đổi mới sáng tạo trực thuộc Trung tâm do doanh nghiệp thành lập với vốn ở đâu, hoạt động theo mô hình nào, có phải là tổ chức tài chính không?

Về nguyên tắc tổ chức vận hành, theo TS Nguyễn Tiến Dĩnh, về nguyên tắc, UBND Thành phố là cơ quan quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp, còn trong doanh nghiệp, do vốn Nhà nước chiếm đa số, nên thực chất là doanh nghiệp Nhà nước, UBND Thành phố chỉ đạo doanh nghiệp thông qua người đại diện của mình nắm giữ Chủ tịch Hội đồng quản trị của công ty để đảm bảo hoạt động đúng mục tiêu của mình khi thành lập, nhất là thông qua xây dựng Điều lệ công ty, chiến lược hoạt động, phương hướng, nhiệm vụ từng thời kỳ... Doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty cổ phần, công ty mẹ - con, quyết định về phương hướng nhiệm vụ, hoạch định chiến lược, quản trị doanh nghiệp... thuộc quyền của Hội đồng quản trị và cử ra Tổng Giám đốc công ty điều hành...Vậy, UBND giao cho ai đại diện cho phần vốn Nhà nước, là Ban quản lý Khu công nghệ cao và KCN Hà Nội hay thuê chuyên gia, hoặc như Dự thảo Đề án là CTCP Tập đoàn công nghệ - CMC?

PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Thành phố đánh giá việc thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội là một bước đi kịp thời và chiến lược để Hà Nội bứt phá về chất lượng tăng trưởng, thu hút trí tuệ, công nghệ cao và tạo động lực lan tỏa cho cả vùng Thủ đô.

Về chức năng nhiệm vụ, dự thảo mới đề cập chung chung về "hỗ trợ đổi mới sáng tạo" nhưng chưa làm rõ vai trò điều phối, kết nối hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Thủ đô. Vì vậy, cần xác định rõ Trung tâm là tổ chức trung gian công, làm nhạc trưởng kết nối doanh nghiệp - viện - trường - quỹ đầu tư - nhà nước, đồng thời, có nhiệm vụ tham mưu chính sách, cung cấp hạ tầng dịch vụ công nghệ mở, đồng thời tư vấn chính sách, thử nghiệm sáng kiến, hỗ trợ khởi nghiệp (nhất là các chính sách mới), thử nghiệm mô hình phát triển mới (AI, Công nghệ giáo dục mở...)

Để Trung tâm thực sự trở thành "đầu tầu sáng tạo" cần bảo đảm: Cơ chế vận hành linh hoạt, không hành chính hóa; thu hút được nhân tài, nguồn lực xã hội; có không gian đổi mới sáng tạo mở, kết nối đa ngành và nhất là phải trở thành nơi ươm tạo và thử nghiệm chính sách phát triển mới - đúng nghĩa là "phòng thí nghiệm thể chế của Thủ đô".

Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Phạm Anh Tuấn ghi nhận các ý kiến phản biện sâu sắc, tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, thành viên các Hội đồng tư vấn của Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố đối với dự thảo Nghị quyết.

Đồng chí cũng đánh giá cao công tác chuẩn bị của đơn vị tham mưu Đề án trong chuẩn bị dự thảo Tờ trình và dự thảo Nghị quyết; các nội dung được chuẩn bị chu đáo, bám sát các quy định của pháp luật và hướng dẫn của Chính phủ để xây dựng các nội dung cụ thể, đảm bảo tính khả thi.

Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố đề nghị cơ quan soạn thảo cần bổ sung làm rõ hơn vai trò của Khu Công nghệ cao Hòa Lạc gắn với Trung tâm Đổi mới sáng tạo, Vườn ươm khởi nghiệp… và có thể nghiên cứu, xem xét tham khảo thêm một số mô hình của các nước. Đồng thời, tiếp thu các ý kiến tại Hội nghị để bổ sung, hoàn thiện trước khi trình HĐND Thành phố quyết định ban hành.