Tái hiện đậm nét văn hóa dân gian ngàn đời
Theo bà Đào Thị Hồng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng, lễ đón nhận này là dịp thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của thế hệ hôm nay đối với di sản văn hóa quý báu do cha ông để lại. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để tôn vinh, giới thiệu và quảng bá rộng rãi giá trị độc đáo của Hội diều làng Bá Dương Nội, di tích miếu Diều, cũng như nghề làm diều truyền thống trên địa bàn huyện tới đông đảo người dân và du khách thập phương.
Hội diều làng Bá Dương Nội, xã Hồng Hà được Bộ VHTT&DL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Hội diều làng Bá Dương Nội là một lễ hội dân gian có lịch sử hàng nghìn năm, gắn liền với tín ngưỡng thờ Thần Linh Châu Thổ tại miếu Diều. Lễ hội gồm nhiều nghi lễ trang trọng và giàu tính biểu tượng như: Lễ phong môn giải y, lễ dịch phục, lễ tuyên sắc, tế chính tịch, lễ trình diều, lễ cầu phong (cầu gió) và đặc biệt là phần hội thả diều. Những cánh diều thắng cuộc trong hội thi sẽ được đưa vào miếu để tế lễ, thể hiện sự kết nối giữa con người và thần linh, giữa văn hóa và tín ngưỡng.
Hội thi thả diều kéo dài trong ba ngày, từ ngày 14 đến 16/3 Âm lịch, với ngày chính hội rơi vào 15/3 - thời điểm gắn liền với khởi đầu mùa vụ mới của người nông dân xưa kia. Qua lễ hội, cư dân nông nghiệp vùng ven sông Hồng gửi gắm ước vọng mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống sung túc. Đây không chỉ là một lễ hội truyền thống, mà còn là di sản văn hóa tín ngưỡng phản ánh đời sống tinh thần của người dân vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Miếu Diều - di tích gắn với Hội diều Bá Dương Nội được công nhận là Di tích lịch sử nghệ thuật cấp Thành phố theo Quyết định số 5829/QĐ-UBND ngày 14/11/2023 của UBND thành phố Hà Nội
Không chỉ mang giá trị lịch sử - văn hóa sâu sắc, Hội diều làng Bá Dương Nội còn thể hiện kinh nghiệm dân gian trong việc quan sát gió, thời tiết - những yếu tố then chốt trong sản xuất nông nghiệp. Qua đó, lễ hội góp phần giáo dục đạo lý "uống nước nhớ nguồn", định hướng cách ứng xử hài hòa giữa con người với thiên nhiên và cộng đồng, đồng thời là sợi dây gắn kết cộng đồng làng xã, gìn giữ nếp sống văn hóa truyền thống của địa phương.
Nâng tầm nghề làm diều - từ thú chơi đến biểu tượng văn hóa
Từ một thú chơi dân gian mang tính tự phát, nghề làm diều sáo ở Bá Dương Nội ngày nay đã trở thành một ngành nghề truyền thống có giá trị kinh tế - văn hóa cao. Theo ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch UBND xã Hồng Hà, hiện toàn làng có 134 hộ duy trì nghề làm diều sáo. Đặc biệt, làng tự hào có ba nghệ nhân được phong tặng danh hiệu cao quý trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể là: Nguyễn Hữu Kiêm, Phạm Văn Mai và Nguyễn Gia Độ.
Nghệ nhân làng Bá Dương Nội hướng dẫn các em nhỏ làm diều truyền thống
Cánh diều sáo làng Bá Dương Nội không chỉ được ưa chuộng trong nước, mà còn góp mặt tại nhiều lễ hội lớn như Festival diều quốc tế tại Thừa Thiên Huế, Vũng Tàu, Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, cũng như các sự kiện tại Thái Lan, Trung Quốc, Pháp, Malaysia… Tại mỗi sự kiện, cánh diều Việt Nam luôn được bạn bè quốc tế đánh giá cao nhờ tính nghệ thuật, kỹ thuật tinh xảo và đậm đà bản sắc dân tộc.
Một tín hiệu tích cực khác là tinh thần truyền nghề trong cộng đồng ngày càng được khuyến khích và lan tỏa. Vào các dịp lễ như Tết Trung thu, Ngày Quốc tế Thiếu nhi hay các chương trình ngoại khóa, các nghệ nhân trong làng đều tích cực hướng dẫn thiếu nhi và giới trẻ làm diều, góp phần nuôi dưỡng tình yêu với văn hóa dân gian ngay từ tuổi nhỏ.
Hướng tới phát triển du lịch di sản
Theo ông Nguyễn Mạnh Hà, trong thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác quảng bá nghề làm diều sáo gắn với phát triển du lịch, tổ chức các tour trải nghiệm, các sản phẩm dịch vụ phục vụ lễ hội. Mục tiêu là đưa Hội diều và nghề làm diều sáo làng Bá Dương Nội trở thành điểm đến văn hóa - du lịch hấp dẫn của Thủ đô Hà Nội.
Du khách thăm làng diều Bá Dương Nội
Trong khuôn khổ lễ đón Bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nhiều hoạt động đặc sắc cũng sẽ được tổ chức, như: trang trí con đường diều sáo "Hành trình kết nối", trưng bày triển lãm diều sáo, thơ - ảnh nghệ thuật, diễu hành quảng bá diều sáo bằng xe máy và ô tô, thi đấu thể thao (cờ tướng, bóng chuyền hơi), thi ẩm thực, giã bánh dày truyền thống, thi thả diều dành cho thiếu niên...
Hội diều làng Bá Dương Nội không chỉ là một hoạt động văn hóa truyền thống đơn thuần, mà đã và đang vươn lên trở thành biểu tượng văn hóa - du lịch đặc sắc của vùng đất Đan Phượng, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa Thủ đô nghìn năm văn hiến.