"Địa chỉ đỏ" cách mạng
Trầm Lộng là một trong những xã thuộc Khu Cháy, vốn là một vùng đồng lầy, nước lụt quanh năm, do vậy, mọi hoạt động đi lại chủ yếu chỉ dùng thuyền là phương tiện duy nhất, do vậy, địch cũng ít chú ý đến. Năm 1941, thực dân Pháp liên tục tiến hành các cuộc khủng bố cách mạng ở khắp nơi, điển hình là ở Hà Đông cũng như nhiều tỉnh thuộc Bắc kỳ, chúng đã giăng lưới vây ráp, bắt bớ nhiều cán bộ, đảng viên và quần chúng ưu tú của cách mạng. Để tránh tổn thất và bảo vệ an toàn cho cán bộ, đảng viên, Xứ ủy Bắc Kỳ đã quyết định gấp rút xây dựng an toàn khu (ATK), để lãnh đạo phong trào đấu tranh cách mạng được liên tục, thông suốt. Đầu năm 1942, đồng chí Bạch Thành Phong, Bí thư tỉnh ủy Hà Đông được Xứ ủy Bắc Kỳ cử xuống khảo sát cơ sở địa bàn các xã thuộc phía Nam Khu Cháy của huyện Ứng Hòa. Tiếp đó là đồng chí Hoàng Quốc Việt cũng đã ngụy trang làm thầy địa lý về nghiên cứu địa bàn, kiểm tra phong trào cách mạng ở xã Trầm Lộng.
Trong suốt thời gian gần 4 năm (1942-1945) được chọn làm ATK của Xứ ủy, nhân dân xã Trầm Lộng đã nuôi giấu và bảo vệ an toàn cho nhiều cán bộ lãnh đạo cấp cao của Trung ương, Xứ ủy và Tỉnh ủy Hà Đông về dự họp, như các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Hoàng Quốc Việt, Đỗ Mười... Cũng thời gian này, các tầng lớp nhân dân trong xã còn được các chiến sỹ cách mạng tuyên truyền, giác ngộ lý tưởng nên đều ra sức ủng hộ cách mạng, tiêu biểu: Ngôi nhà của gia đình bà Tạ Thị Nấm (tức Khườn) và cụ Chủ Đàn (Lê Văn Vinh) được sắp xếp làm nơi ở, chỉ đạo cách mạng của đồng chí Hoàng Quốc Việt; nhà ông Nguyễn Văn Dần làm địa điểm liên lạc; nhà bà Nguyễn Thị Bút làm cơ sở in tài liệu; nhà ông Nguyễn Văn Thìn (tức Nghìn) là nơi họp kín của Xứ ủy... Đặc biệt, tại chùa Chòng, thôn Trầm Lộng, sáng ngày 17/8/1945, đồng chí Đỗ Mười đã đọc Quân lệnh khởi nghĩa, huy động lực lượng quần chúng từ khắp nơi kéo về đánh chiếm phủ đường, làm chủ phủ lỵ Ứng Hòa. Ngày 18/8/1945, nhân dân xã Trầm Lộng tổ chức mít tinh mừng chiến thắng tại chùa Chòng.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Quân và dân Trầm Lộng đã kiên trì bám đất, bám làng, tổ chức chống lại những trận càn quét lớn nhỏ, tiêu diệt địch - giữ vững căn cứ kháng chiến, cùng với quân và dân Ứng hoà làm nên “Tiếng sấm chiến thắng Khu Cháy” anh hùng, cùng cả nước làm lên Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Xứng đáng truyền thống quê hương anh hùng
Trong những năm qua, Đảng bộ và nhân dân xã Trầm Lộng đã phát huy truyền thống anh hùng cách mạng, đoàn kết một lòng, khắc phục khó khăn, vươn lên giành được những thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực. Người dân Trầm Lộng đã biến vùng trũng, đầm lầy thành “vựa lúa”, “vựa cá”... Năm 2019, Trầm Lộng được công nhận là xã đạt chuẩn nông thôn mới. Mặc dù bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, nhưng đến năm 2021, tốc độ tăng trưởng bình quân của Trầm Lộng vẫn đạt 5,6%; thu nhập bình quân đầu người đạt 52,2 triệu đồng; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 0,5%. Xã có 10/10 làng văn hóa; trên 93% số gia đình đạt gia đình văn hóa; 2 trường học đạt chuẩn quốc gia...
Với những thành tích xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn 2014-2018, Đảng bộ và nhân dân xã Trầm Lộng đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba.
Vừa qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Trầm Lộng đã trang trọng tổ chức kỷ niệm 80 năm Trầm Lộng trở thành trung tâm ATK Xứ ủy Bắc Kỳ (20/6/1942-20/6/2022) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba. Đây là dịp để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Trầm Lộng ôn lại truyền thống lịch sử cách mạng, khơi dậy niềm tự hào, khát vọng phát triển; đoàn kết, nỗ lực, đưa xã Trầm Lộng phát triển khởi sắc, xứng đáng là quê hương cách mạng - ATK của Xứ ủy Bắc kỳ.
