Nỗ lực hoàn thành mục tiêu…

Khi bắt tay vào xây dựng nông thôn mới, Hà Nội gặp không khí khó khăn trong thực hiện tiêu chí số 13 trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. Theo Phó Chủ tịch Liên minh HTX thành phố Nguyễn Trung Thành, khó khăn ở đây chủ yếu là do phần lớn các HTX hoạt động chưa theo đúng Luật HTX, hiệu quả hoạt động kinh doanh, dịch vụ thấp… Các HTX thuộc lĩnh vực nông nghiệp ở 401 xã của 19 huyện, thị xã (gồm cả huyện Từ Liêm cũ) trên địa bàn thành phố khi bắt đầu triển khai tiêu chí số 13 có quy mô khác nhau. Chỉ có khoảng 32% số xã có HTX nông nghiệp và dịch vụ nông nghiệp quy mô xã và một số HTX chuyên ngành trong lĩnh vực nông nghiệp, còn lại 68% số xã chỉ có các HTX quy mô thôn, hoạt động mang tính phục vụ là chính, nên việc triển khai tư vấn, hướng dẫn củng cố HTX để đáp ứng tiêu chí số 13 gặp nhiều khó khăn.

Mặt khác, tính liên kết giữa các HTX với nhau và với các thành phần kinh tế khác để đầu tư sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản, hàng hóa còn yếu. Nhận thức, trình độ của cán bộ, thành viên HTX cũng còn hạn chế… Trong khi, tiêu chí số 13, thời gian đầu triển khai chưa có hướng dẫn cụ thể; ngoài ra sự chủ động, năng động của cán bộ, xã viên HTX trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện đề án củng cố, phát triển HTX gắn với xây dựng NTM còn hạn chế, triển khai chậm.

Xác định rõ những khó khăn trên, từ năm 2010 đến nay, Liên minh HTX thành phố đã chủ động phối hợp với các huyện, thị xã chỉ đạo, tổ chức triển khai tư vấn hỗ trợ củng cố 313 HTX tại 313 xã xây dựng NTM và NTM mới nâng cao. Trong quá trình củng cố đã mở rộng liên doanh liên kết phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ gắn với chuỗi giá trị hoặc ứng dụng công nghệ cao của HTX với lộ trình thời gian cụ thể cho từng công việc cần thực hiện, tập trung vào việc củng cố tổ chức quản lý và củng cố, mở rộng nâng cao hiệu quả hoạt của HTX. Cùng với đó, Liên minh HTX hỗ trợ củng cố, mở rộng sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ở 284/313 HTX. Trong đó có nhiều HTX đã thu được kết quả cao, như: HTX Nông nghiệp Hòa Trúc (huyện Quốc Oai) mở rộng thêm dịch vụ cung ứng cây dược liệu, HTX Phú Tiến (huyện Phú Xuyên) mở dịch vụ làm giá, mạ, thức ăn chăn nuôi, HTX Nông nghiệp Khánh Thượng (huyện Thạch Thất) tổ chức chăn nuôi vịt sạch, trồng thanh long sạch, HTX Hoàng Long (huyện Thanh Oai) tổ chức mô hình nuôi lợn công nghệ cao... Nhiều HTX đã xây dựng được các mô hình đem lại giá trị kinh tế cao, chuyển giao nhanh tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, mở rộng các hoạt động liên doanh, liên kết phát triển hoạt động kinh doanh - dịch vụ gắn với phát triển chuỗi giá trị nông sản của xã.

Với nỗ lực hỗ trợ củng cố các HTX của Liên minh HTX thành phố, đến nay, Hà Nội có 325/386 xã được công nhận đạt chuẩn NTM (vượt kế hoạch trước 2 năm so với mục tiêu đề ra), 4 huyện (Đan Phượng, Đông Anh, Thanh Trì và Hoài Đức) được công nhận đạt chuẩn NTM, 3 xã Đan Phượng, Song Phượng, Liên Trung của huyện Đan Phượng đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2018. Liên quan đến tiêu chí số 13, đến nay có 383/386 xã đạt và cơ bản đạt, còn 3 xã của huyện Chương Mỹ chưa đạt.

… Làm đổi thay diện mạo nông thôn

Theo ông Nguyễn Trung Thành, sau 10 năm xây dựng NTM nói chung, thực hiện tiêu chí số 13 nói riêng, các tổ hợp tác, HTX đã có những đóng góp đáng ghi nhận vào tăng trưởng kinh tế nông nghiệp nông thôn, giảm nghèo, cải thiện môi trường và đảm bảo an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn các xã. Đơn cử, trong qua quá trình thực hiện tiêu chí số 13, nhiều HTX sau củng cố đã có chuyển biến tích cực trong tổ chức thực hiện các dịch vụ cho sản xuất nông nghiệp. Các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ, giống mới... đã được chuyển giao một cách có hiệu quả tới các hộ thành viên và nhân dân để chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, góp phần nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm, cung cấp sản phẩm cho xã hội, đóng góp vào phát triển làng nghề... tạo tiền đề đảm bảo cho nông thôn mới phát triển bền vững. Ngoài ra, các HTX còn góp phần xây dựng, phát triển các công trình, kết cấu hạ tầng, phúc lợi công cộng (đường giao thông nông thôn, kênh mương thủy lợi, đường điện...), đóng vai trò quan trọng trong triển khai, tuyên truyền việc dồn điền đổi thửa, thực hiện quy hoạch vùng sản xuất, hình thành các vùng chuyên canh sản xuất tập trung trên địa bàn các xã.  Các HTX nông nghiệp còn tích cực phối hợp với chính quyền cơ sở triển khai thực hiện các chính sách phát triển nông nghiệp (chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, dồn điền đổi thửa...), tham gia giải quyết các vấn đề xã hội, dân sinh. Các công tác dự thính dự báo dịch bệnh cây trồng, vật nuôi cho nhân dân trong vùng có hiệu quả hơn, góp phần ổn định trật tự chính trị - xã hội trên địa bàn.

Thông qua việc HTX mở rộng ngành nghề sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đã tạo việc làm cho nông dân, nhất là ở những nơi bị thu hồi đất, đảm bảo thu nhập và từng bước cải thiện nâng cao đời sống cho thành viên, người lao động trong HTX, thúc đẩy kinh tế hộ phát triển, tạo mối liên kết hợp tác trong nội bộ HTX, giữa các HTX với các tổ chức kinh doanh khác để phát triển, góp phần tùng bước cải thiện đời sống, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2011 đạt 14 triệu đồng/người/năm đã tăng lên đạt 46,5 triệu đồng/người/năm; đồng thời góp phần thực hiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp hiệu quả, đem lại ổn định trật tự chính trị - xã hội trên địa bàn xã.

Thực tiễn cho thấy HTX còn có vai trò rất quan trọng và không thể phủ nhận trong xóa đói giảm nghèo - đây là mô hình chống tái nghèo hiệu quả và bền vững nhất. Nông thôn không còn nhà dột nát, số nhà kiên cố và khang trang tăng nhanh, tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn giảm xuống tích cực từ 11,25% năm 2011 xuống còn 1,81% cuối năm 2018.

Cũng theo ông Nguyễn Trung Thành, thực hiện tiêu chí số 13, các HTX dịch vụ nước sạch và vệ sinh môi trường đã góp phần để xã đạt được tiêu chí 17 về môi trường bằng cách làm tốt các dịch vụ cung ứng nước sạch sinh hoạt, đảm bảo công tác kiểm định chất lượng nước, làm tốt dịch vụ vệ sinh môi trường. Ngoài ra, các HTX đã góp phần không nhỏ vào công tác vận động, tuyên truyền nâng cao nhận thức của thành viên HTX và nhân dân trong xã nhằm tạo sự thống nhất, đồng thuận, nhận thức đầy đủ về nội dung, phương pháp, cách làm trong xây dựng NTM, thúc đẩy nâng cao ý thức và tinh thần đoàn kết toàn dân. Hoạt động của HTX đã góp phần quan trọng trong phát triển văn hóa cộng đồng dân cư, đề cao tinh thần đoàn kết, tương thân, tương trợ lẫn nhau trong đời sống, giúp đỡ gia đình khó khăn, thực hiện nếp sống văn minh trong việc mai táng (người quá cố đưa đi hỏa táng, hầu hết các đám tang không tổ chức ăn uống linh đình), cưới hỏi, lễ hội... đẩy lùi các tệ nạn xã hội (rượu, chè, cờ bạc, nghiện hút...).

Mặt khác, thông qua thực hiện tiêu chí số 13 của các HTX trên địa bàn thành phố còn tác động ảnh hưởng tốt tới việc thực hiện các tiêu chí khác, như: Giao thông, thủy lợi, điện nông thôn, chợ nông thôn..., góp phần quan trọng vào ổn định an ninh, trật tự an toàn xã hội tại địa phương trong xây dựng NTM.