Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội (Tên viết tắt: HUPI- Tên giao dịch quốc tế: Hanoi urban planning Institute) là đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND thành phố Hà Nội, có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng để giao dịch, hoạt động theo quy định của pháp luật. Chịu sự chỉ đạo, quản lý về công tác của UBND Thành phố; đồng thời chịu sự kiểm tra, hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ của Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành có liên quan.

Viện có trụ sở chính: Nhà B6A khu đô thị Nam Trung Yên, quận Cầu Giấy; Cơ sở 2: số 146 Lê Trọng Tấn, quận Hà Đông; Cơ sở 3: Tầng 1 nhà N3A, 58 Lê Văn Lương, phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân.

Viện có chức năng nghiên cứu, tư vấn với UBND Thành phố về hoạch định chiến lược quy hoạch xây dựng tổng thể, chi tiết về phát triển đô thị và nông thôn trên địa bàn Thủ đô Hà Nội, quy hoạch bảo tồn các khu lịch sử, văn hoá, di tích khu phố cổ, phố cũ mang nét đặc trưng Hà Nội và chính sách đặc thù phục vụ cho quy hoạch xây dựng phát triển Thủ đô Hà Nội;

Tham gia phục vụ công tác quản lý nhà nước về quy hoạch, kiến trúc, phát triển đô thị và nông thôn trên địa bàn thành phố Hà Nội; Xây dựng các đề tài nghiên cứu khoa học hoặc tham gia nghiên cứu các đề tài phục vụ công tác quản lý chuyên ngành quy hoạch, kiến trúc và phát triển đô thị; Tổ chức, phối hợp đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ trong lĩnh vực quy hoạch - kiến trúc, phát triển đô thị và nông thôn;

Xây dựng cơ sở dự liệu nền và 3D, dữ liệu về quy hoạch - kiến trúc, thực hiện các hoạt động dịch vụ tư vấn chuyên ngành quy hoạch - kiến trúc, phát triển đô thị, khảo sát địa hình, địa chất, đo đạc công nghệ cao; Thực hiện các dịch vụ khoa học và công nghệ; tư vấn, chuyển giao công nghệ.

Về cơ cấu tổ chức, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội có Viện trưởng và không quá 03 Phó Viện trưởng. Các phòng chuyên môn, nghiệp vụ: Văn phòng; Phòng Kế hoạch - Tài chính; Phòng Quản lý kỹ thuật và Hạ tầng; Phòng Nghiên cứu phát triển, Đào tạo và Hợp tác quốc tế; Trung tâm Quy hoạch kiến trúc 1; Trung tâm Quy hoạch kiến trúc 2; Trung tâm Quy hoạch kiến trúc 3; Trung tâm Nghiên cứu khoa học và ứng dụng chuyển giao công nghệ.

Bên cạnh đó, có các đơn vị sự nghiệp trực thuộc: Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc và Quy hoạch đô thị, nông thôn; (Trên cơ sở giữ nguyên cơ cấu tổ chức của Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc và Quy hoạch đô thị, nông thôn trực thuộc Sở Quy hoạch Kiên trúc sáp nhập vào Viện. Thực hiện các nhiệm vụ tư vấn theo chức năng, nhiệm vụ của Viện. Trung tâm là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Viện, hoạt động độc lập, có tài khoản và con dấu riêng).

Lãnh đạo các phòng chuyên môn, nghiệp vụ có trưởng phòng và không quá 02 phó trưởng phòng. Lãnh đạo đơn vị sự nghiệp trực thuộc gồm có Giám đốc và không quá 02 Phó Giám đốc.

Số lượng người làm việc (biên chế) của Viện được giao trên cơ sở vị trí việc làm gắn với chức năng, nhiệm vụ, phạm vi hoạt động và nằm trong tổng biên chế sự nghiệp của Thành phố giao hàng năm. Trước mắt, biên chế của Viện gồm: 163 biên chế viên chức, 07 chỉ tiêu lao động hợp đồng theo Nghị định số 68/2000/NĐ-CP. Còn lại 16 biên chế viên chức của Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội trước khi sáp nhập Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc và Quy hoạch đô thị, nông thôn bổ sung vào Quỹ biên chế dự phòng của Thành phố.