Phát triển nhà văn hóa cơ sở: Hướng đi nâng cao chất lượng đời sống tinh thần người dân (22:23 11/01/2021)
Thổi "luồng gió mới" cho nhà văn hóa ngoại thành
Hà Nội là một đô thị hàng đầu cả nước, nhưng vẫn còn hơn 50% dân số ngoại thành. Các thiết chế văn hóa lớn, các dịch vụ vui chơi, giải trí thường tập trung ở khu vực nội đô, nên thiết chế văn hóa cơ sở, nhất là nhà văn hóa đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần người dân ngoại thành. Cùng với sự hỗ trợ của thành phố, các địa phương vừa đầu tư hạ tầng, vừa tập trung thay đổi về “chất” hoạt động nhà văn hóa. Huyện Đan Phượng là địa phương đi đầu về nông thôn mới, cũng là địa phương quan tâm đến đời sống văn hóa cơ sở. Đan Phượng có 16 xã, thị trấn với 129 thôn, làng, tổ dân phố. Chỉ trong năm 2020, huyện Đan Phượng đã xây mới, nâng cấp 9 nhà văn hóa, nâng tổng số khu dân cư có nhà văn hóa lên 127/129.
Tại thôn Tháp Thượng, xã Song Phượng, huyện Đan Phượng, ngoài là nơi tập luyện của các CLB văn nghệ, tập dưỡng sinh, nhà văn hóa còn là nơi để đội bóng chuyền hơi của thôn tranh tài. Chủ tịch UBND xã Song Phượng Bùi Văn Đức cho biết: Trên địa bàn xã Song Phượng, hoạt động của các CLB văn nghệ, thể thao gắn liền với hoạt động các đoàn thể: Người Cao tuổi, Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên…, các đoàn thể phụ trách các CLB mà mình có thế mạnh. Cùng với đời sống đi lên, các hoạt động văn hóa, thể thao phát triển.
Dù cách làm khác nhau, song tại hầu hết các huyện ngoại thành, nhà văn hóa đang được thổi một “luồng gió mới”. Đến thôn Hưng Giáo, xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, không ai không ngạc nhiên trước khung cảnh khang trang. Nhà văn hóa thôn nhìn ra hồ, được kè đá cẩn thận. Điều đáng chú ý, đây không chỉ là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao mà hầu hết đám cưới trong thôn đều tổ chức tại nhà văn hóa. Trên địa bàn Thanh Oai, 65% nhà văn hóa đạt diện tích hơn 1500 m2, đạt chuẩn về diện tích và trang thiết bị. Kết quả này có được là nhờ địa phương đã phát huy tinh thần “nhà nước và nhân dân cùng làm”. Kinh phí xây dựng công trình là từ nguồn ngân sách, còn chi phí đầu tư trang thiết bị, cảnh quan, cây xanh… do đóng góp, ủng hộ của nhân dân.
Từ sáng sớm, không gian nhà văn hóa thôn Vang, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh đã rộn rã tiếng cười. Từ ngày được trang bị các dụng cụ thể thao lắp đặt ở sân, nhiều người dân trong thôn đến để luyện tập thể thao. Các dụng cụ luyện tập khá phong phú, phù hợp nhiều lứa tuổi như: Thiết bị đi bộ trên không, đạp xe, chèo thuyền, xoay lắc lưng eo… Ngay cạnh nhà văn hóa là một sân bóng đá mini với hệ thống khung thành bằng sắt mạ kẽm, rào chắn, thảm cỏ nhân tạo… Thôn Vang có đến 5 CLB văn hóa, văn nghệ, thể thao khác nhau, hoạt động sôi nổi nhất là các CLB: Khiêu vũ, Tuồng, Trống hội, Lân - sư - rồng.
Bí thư Chi bộ thôn Vang Nguyễn Văn Tâm cho biết: Nếu trước đây nói chuyện khiêu vũ nhiều người ngại lắm. Nhưng trong thôn có người giỏi khiêu vũ, nên thôn đã vận động mọi người tham gia. Trừ những ngày mưa gió, còn ngày nào CLB Khiêu vũ cũng hoạt động. Nhà văn hóa có được như hôm nay là do mọi người chung tay đóng góp các trang thiết bị. Mọi người nhận thức được hoạt động nhà văn hóa gắn liền với lợi ích của mình nên nhiệt tình tham gia. Thậm chí, thôn còn phải phân lịch tập luyện rõ ràng do có nhiều CLB… Do phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao phát triển nên nhà văn hóa thôn Vang còn là trụ sở của một số CLB văn hóa, văn nghệ của xã Cổ Loa.
Không chỉ có thôn Vang, những thôn khác trên địa bàn xã Cổ Loa nói riêng, huyện Đông Anh nói chung, nhà văn hóa nào cũng tấp nập. Trong đó phải kể đến nhà văn hóa thôn Hà Lỗ, xã Lỗ Khê. Những khi có lễ hội hay kỷ niệm, các tiết mục văn nghệ của Hà Lỗ hết sức phong phú, do chính người dân tự diễn - tự thưởng thức, từ dân ca, đến múa lân - sư - rồng. Toàn địa bàn không xã nào có dưới 10 CLB văn hóa, văn nghệ, thể thao. Tương tự, là hoạt động nhà văn hóa thôn, làng ở các xã: Xuân Canh, Đông Hội, Hải Bối…
Người dân cùng chính quyền thôn chung tay xây dựng nhà văn hóa thôn
Chung tay xây dựng nhà văn hóa cơ sở
Xây dựng nhà văn hóa cơ sở, nhất là khu vực ngoại thành là chủ trương lớn của TP Hà Nội trong thực hiện Chương trình số 04/CTr-TU của Thành ủy về “Phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” (từ nhiệm kỳ 2020-2025 đổi tên là Chương trình 06). Song, cũng có thời gian, một số địa phương xây dựng nhà văn hoá chủ yếu để đủ tiêu chí. Đã từng có khoảng thời gian, những nhà văn hoá bị bỏ không chiếm số lượng không nhỏ. Những năm gần đây, khi triển khai xây dựng nông thôn mới, hầu hết các địa phương đều xây dựng cơ chế, chíng chính sách để nâng cao hiệu quả hoạt động của nhà văn hóa cơ sở.
Cụ thể, những địa bàn có điều kiện kinh tế khá, nhiệm vụ chủ yếu tập trung vào nâng cấp, nâng cao chất lượng hoạt động thì một số địa có điều kiện kinh tế khó khăn còn chưa xây dựng được nhà văn hoá hay khu luyện tập thể thao. Theo kết quả rà soát do Sở Văn hoá và Thể thao phối hợp với Sở Xây dựng Hà Nội vừa mới tiến hành, đến thời điểm hiện tại, toàn thành phố vẫn còn 187 trong tổng số gần 2.400 thôn chưa có nhà văn hóa; 40 thôn nhà văn hóa xuống cấp. Trong đó, khoảng 80% do thiếu kinh phí.
Để tháo gỡ khó khăn này, TP Hà Nội vận động các quận tặng nhà văn hoá cho những nguyện nghèo. Với những địa phương quá khó khăn, thành phố sẽ bố trí kinh phí để 100% thôn, làng có nhà văn hoá, trung tâm sinh hoạt cộng đồng vào cuối năm 2020, đầu năm 2021. Từ chủ trương này, huyện Ba Vì đã được tặng hơn 40 nhà văn hoá. Hoạt động này giúp văn hoá truyền thống của các dân tộc Mường, Dao… được gìn giữ. Một số địa phương khác như: Quốc Oai, Thanh Trì, Thạch Thất… đã triển khai khá tốt việc vận động nhân dân đóng góp xã hội hoá xây dựng nhà văn hoá, gồm cả hiến đất, tặng vật liệu xây dựng, đóng góp trang thiết bị…
Với giải pháp này, vấn đề xây dựng nhà văn hoá cơ bản được giải quyết. Tuy nhiên, bên cạnh các nhà văn hoá có những hoạt động khởi sắc, còn không ít nhà văn hoá cơ sở vẫn chủ yếu dành cho hội họp, mỗi tháng mở cửa một vài lần. Ông Dương Văn Tam, trưởng thôn Hà Lỗ, xã Liên Hà, huyện Đông Anh chia sẻ kinh nghiệm của địa phương: Mấu chốt là cán bộ địa phương phải theo sát phong trào. Từ những nhân tố điển hình, mình khuyến khích, vận động thành lập các CLB, gắn trách nhiệm hoạt động với cán bộ cấp ủy, chính quyền, đoàn thể ở cơ sở. Hoạt động của các CLB chính là “linh hồn” của nhà văn hoá. Kinh phí cũng quan trọng, nhưng điều quan trọng nhất là hoạt động của CLB khơi gợi được đam mê thì nhân dân sẽ hưởng ứng thì mọi người sẽ chủ động tham gia đóng góp.
Xây dựng nhà văn hóa cơ sở cả phần “vỏ” lẫn phần “ruột” được xem là chủ trương đúng đắn nhằm nâng cao chất lượng đời sống tinh thần người dân trên địa bàn.
