Theo Quyết định số 619/QÐ-TTg, việc xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật là nhiệm vụ của toàn bộ hệ thống chính trị, gắn với thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh của địa phương. Kết quả việc xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật là tiêu chí đánh giá xã đạt chuẩn nông thôn mới và phường, thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh; đảng bộ, chính quyền cấp xã đạt tiêu chuẩn “trong sạch, vững mạnh”; là tiêu chí đánh giá kết quả công tác thi đua, khen thưởng hằng năm của chính quyền cấp xã.
Theo báo cáo của Sở Tư pháp Hà Nội đến nay, thành phố đã có 515/584 xã, phường, thị trấn trên địa bàn TP Hà Nội được công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, đạt tỷ lệ 88,2% (năm 2017, Hà Nội có 428/584 xã, phường, thị trấn được công nhận, đạt tỷ lệ 78%). Trong đó, nhiều quận, huyện có số phường, xã được công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật đạt tỷ lệ 100% như: Bắc Từ Liêm, Cầu Giấy, Quốc Oai, Tây Hồ, Thanh Xuân, Hai Bà Trưng, Chương Mỹ, Thanh Trì, Sơn Tây, Hà Đông, Đan Phượng.
Ở các quận, huyện, thị xã việc triển khai xây dựng và đánh giá xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật đã dần đi vào nền nếp, thực chất hơn, đặc biệt các tài liệu kiểm chứng cơ bản đã đảm bảo theo quy định của pháp luật. Để có được kết quả này, Sở Tư pháp đã có văn bản hướng dẫn đánh giá, cách tính điểm các chỉ tiêu tiếp cận pháp luật và một số biểu mẫu làm tài liệu, hồ sơ kiểm chứng đề nghị công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.
Cùng với đó, Sở Tư pháp cũng đã biên soạn cuốn sổ tay về chuẩn tiếp cận pháp luật làm rõ một số nội dung qua tình huống trong thực tế giúp cơ sở giải quyết vướng mắc, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện. Ngoài ra, Sở đã tổ chức nhiều lớp tập huấn nghiệp vụ về xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, tổ chức hội thảo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm nâng cao chất lượng xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật TP Hà Nội. Những việc làm này đã giúp các quận, huyện, thị xã, xã, phường, thị trấn triển khai thực hiện tốt hơn công tác này trong năm 2018 và những năm tiếp theo.
Thông qua việc đánh giá từng tiêu chí tiếp cận pháp luật, cán bộ, công chức trong thi hành công vụ nhận rõ được những việc làm được, những việc chưa làm được, tồn tại, hạn chế để từ đó rút kinh nghiệm và có các giải pháp, biện pháp khắc phục. Mặt khác, việc thực hiện tốt các quy định chuẩn tiếp cận pháp luật là cơ sở quan trọng để người dân (đặc biệt là người nông dân) nắm bắt, thực hiện quyền tiếp cận pháp luật liên quan đến đời sống của mình; đảm bảo phát huy quyền dân chủ trực tiếp của người dân được tham gia bàn bạc và quyết định những vấn đề có quan đến đời sống khu dân cư cũng như được hưởng những chính sách theo quy định.
Ở nhiều địa phương trên địa bàn thành phố cũng nghiêm túc triển khai kế hoạch của thành phố về xây dựng xã đạt chuẩn về tiếp cận pháp luật. Tại xã Văn Võ, huyện Chương Mỹ, trong những năm qua, đã ban hành và thực hiện kế hoạch tuyên truyền phổ biến pháp luật, kế hoạch kiểm soát TTHC; thành lập tủ sách pháp luật đặt tại bộ phận một cửa và nhà văn hóa các thôn xóm để người dân dễ dàng tiếp cận.
Ông Nguyễn Văn Hưng, Chủ tịch UBND xã cho biết: trong thời gian qua, xã đã niêm yết danh mục các TTHC tại bộ phận một cửa, thực hiện giải quyết TTHC theo đúng quy định. Hàng năm, xã đều tổ chức các hội nghị tuyên truyền pháp luật cho người dân, đặc biệt đã ban hành quyết định kiện toàn tổ hòa giải ở xã. Công nhận danh sách hòa giải viên đủ năng lực để giải quyết các tranh chấp ngay tại thôn xóm.
Tương tự, tại huyện Ba Vì, việc xây dựng cấp xã, thị trấn đạt chuẩn bước đầu đã đạt được những kết quả cụ thể. Nếu như năm 2017, huyện Ba Vì mới chỉ có 25/31 xã, thị trấn đạt chuẩn thì năm 2018, con số này đã được nâng lên là 27/31 xã, thị trấn đạt chuẩn.
Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Vì Đỗ Mạnh Hưng cho biết: Hiện, huyện Ba Vì đã phân công một chuyên viên Phòng Tư pháp làm đầu mối thực hiện nhiệm vụ xây dựng xã, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật trên địa bàn. Đồng thời, mỗi xã, thị trấn cử 1 công chức thực hiện công chức phụ trách. Bên cạnh cán bộ đầu mối, huyện đã có sự phân công trách nhiệm cao cho các công chức khác vì nội dung các tiêu chí, chỉ tiêu tiếp cận pháp luật còn liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau. Đồng thời, phát huy tốt vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể tham gia thực hiện xây dựng xã, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.
Bên cạnh kết quả đạt được, một số huyện có số xã được công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật đạt tỷ lệ thấp như: Mê Linh (9/18 xã, thị trấn), Mỹ Đức (14/22 xã, thị trấn), Đống Đa (13/21 phường). Các xã, phường, thị trấn không đạt chuẩn tiếp cận pháp luật phần lớn do cán bộ, công chức bị xử lý kỷ luật bằng hình thức từ cảnh cáo trở lên do vi phạm pháp luật trong thực thi công vụ hoặc phải bồi thường thiệt hại do hành vi công vụ trái pháp luật gây ra. Một số khác thì do không đạt điểm số theo quy định.
Trong thời gian tới, Sở Tư pháp sẽ hướng dẫn các địa phương giải quyết những tồn tại, vướng mắc này, đồng thời, các quận, huyện, thị xã tập trung khắc phục để việc xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật đạt kết quả cao hơn trong năm 2019.
Kết quả xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật là tiêu chí đánh giá xã đạt chuẩn NTM và phường, thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh; đảng bộ, chính quyền cấp xã đạt tiêu chuẩn “trong sạch, vững mạnh”; là tiêu chí đánh giá thi đua, khen thưởng hàng năm của chính quyền cấp xã. Đây là những vấn đề mà hàng năm cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và cả hệ thống chính trị ở cơ sở phải tập trung lãnh đạo chỉ đạo, triển khai thực hiện.
