Phát biểu khai mạc Hội thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế xã hội Nguyễn Hồng Sơn cho rằng: Thủ đô Hà Nội đang trong giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội và đô thị với tốc độ khá nhanh. Diện mạo đô thị, cơ sở hạ tầng ngày càng khang trang, hiện đại; chất lượng cuộc sống của người dân ngày càng nâng cao. Trong giai đoạn tới, để đạt được các yêu cầu phát triển hài hòa trên toàn địa bàn Thủ đô, giảm sức ép cho đô thị trung tâm, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô nói chung và khu vực ngoại thành nói riêng, việc phát triển các đô thị vệ tinh là bước đi tất yếu của Thủ đô Hà Nội.

Theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, Thủ đô Hà Nội sẽ phát triển theo mô hình chùm đô thị gồm đô thị trung tâm, 5 đô thị vệ tinh, các thị trấn sinh thái được liên kết bằng hệ thống giao thông vành đai kết hợp các trục hướng tâm, có liên kết với mạng lưới giao thông vùng Thủ đô và Quốc gia. 5 đô thị vệ tinh được xác định là Hòa Lạc, Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên và Sóc Sơn. Theo Quy hoạch, các đô thị vệ tinh đều ưu tiên tập trung đầu tư hạ tầng khung làm động lực và kích thích phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thu hút các dự án trọng điểm.

Hiện nay, khu vực nội đô với đặc điểm tập trung dân cư với mật độ cao, cùng với số lượng quá lớn các trụ sở cơ quan, trường học, bệnh viện, doanh nghiệp,… đã dẫn đến sự quá tải về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, ô nhiễm môi trường,… Việc đẩy nhanh phát triển các đô thị vệ tinh của Thủ đô là tất yếu. Tuy nhiên, vì nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan nên việc triển khai xây dựng các khu đô thị vệ tinh theo quy hoạch chung xây dựng Thủ đô còn chậm.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận vào công tác quy hoạch và triển khai quy hoạch đô thị vệ tinh trên địa bàn Thành phố Hà Nội; các nguồn lực phát triển đô thị vệ tinh trên địa bàn TP; phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển đô thị vệ tinh và mô hình tổ chức các đô thị vệ tinh trên địa bàn Thành phố.

TS Nguyễn Trúc Anh, Viện trưởng Viện quy hoạch xây dựng Hà Nội cho rằng, những vấn đề cần quan tâm trong quá trình xây dựng đô thị vệ tinh bao gồm: Thu hút nguồn lực phát triển đô thị vệ tinh; thu hút dân cư từ đô thị trung tâm ra đô thị vệ tinh; phát triển hệ thống giao thông kết nối đô thị trung tâm với đô thị vệ tinh và quản lý khu vực hành lang xanh.

Với vấn đề thu hút nguồn lực phát triển đô thị vệ tinh, các đô thị vệ sinh Hà Nội có rất nhiều nội dung, hạng mục hấp dẫn các nhà đầu tư như: các khu công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, làng nghề (đô thị Xuân Mai, đô thị Phú Xuyên); các hoạt động giáo dục - đào tạo (đô thị Hoà Lạc, đô thị Xuân Mai); du lịch, nghỉ dưỡng (đô thị Sơn Tây); xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị...

Nhấn mạnh vấn đề giao thông là đặc biệt quan trọng trong việc kết nôi đô thị trung tâm với đô thị vệ tinh, tuy nhiên, TS Nguyễn Trúc Anh thừa nhận, việc hoàn thành hệ thống giao thông đòi hỏi rất nhiều về nguồn lực và đây là bài toán không dễ giải cho chính quyền Hà Nội.

Đồng tình với quan điểm này, ông Đinh Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ cho rằng: điều kiện phát triển đô thị là tốt đẹp nhưng có thực hiện được không lại cần phải giải quyết triệt để nhiều vấn đề, trong đó, nổi bật nhất là hệ thống giao thông kết nối vệ tinh với trung tâm. Thực tế hệ thống giao thông đô thị vệ tinh Xuân Mai còn hạn chế. Hiện nay, QL6 đoạn từ Xuân Mai - Hà Đông chưa được triển khai đồng bộ nên gây khó khăn trong tiếp cận nội đô, kéo theo sự khó khăn trong việc thu hút các nhà đầu tư…

Theo các chuyên gia, bên cạnh những thuận lợi trong việc phát triển 5 đô thị vệ tinh của Hà Nội thì hiện còn rất nhiều khó khăn phải đối mặt. Mặc dù đã có 4 đô thị vệ tinh được phê duyệt quy hoạch chung xây dựng, nhưng hệ thống quy hoạch của các đô thị vệ tinh vẫn còn thiếu và chưa đồng bộ. Trong đó, quan trọng nhất là quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội các đô thị vệ tinh vì đây là một trong những căn cứ quan trọng để đánh giá động lực phát triển các đô thị vệ tinh.

Bên cạnh đó là khó khăn trong huy động các nguồn vốn đầu tư để phát triển cơ sở hạ tầng. Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế xã hội Nguyễn Hồng Sơn cho biết, trong bối cảnh TP Hà Nội còn rất nhiều lĩnh vực cần ưu tiên đầu tư thì việc bố trí ngân sách nhà nước cho xây dựng, phát triển các đô thị vệ tinh là rất khó thực hiện và đến nay hầu như chưa được quan tâm.