Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND huyện Thạch Thất đã tổ chức thành công 02 phiên giải trình giữa hai kỳ họp (Năm 2017 về công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng; quản lý cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập; Năm 2018 về giao đất dịch vụ cho nhân dân và công tác vệ sinh môi trường trên địa bàn huyện). Hai phiên giải trình đã đạt hiệu quả và đúng theo yêu cầu đề ra nhờ lựa chọn nội dung giải trình xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và từ quyền lợi của người dân, doanh nghiệp. Nội dung phiên giải trình được Ban Thường vụ Huyện ủy nhất trí cao; Thường trực HĐND xây dựng kế hoạch, nội dung, phương pháp tiến hành phiên giải trình.

Từ kết quả của phiên giải trình, sau nhiều năm tồn tại, công tác đất dịch vụ đã được tháo gỡ giải quyết, dự kiến giao xong trước tháng 6/2019. Cùng với đó, công tác vệ sinh môi trường có nhiều chuyển biến tích cực, đến nay, ô nhiễm môi trường giảm mạnh, tỷ lệ thu gom vận chuyển rác thải hàng ngày đạt 100%; Công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng; quản lý cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập đã đi vào nề nếp. Việc tổ chức phiên giải trình đảm bảo đúng quy định của luật, đạt kết quả quan trọng, có tác động tích cực đến phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh chính trị ở địa phương; từng bước nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND, được cử tri, nhân dân tin tưởng ghi nhận.

Theo HĐND huyện Thạch Thất, để tổ chức hoạt động giải trình giữa hai kỳ họp theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, căn cứ chương trình giám sát hàng năm được HĐND thông qua; Căn cứ Nghị quyết HĐND về các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, QP-AN; các Nghị quyết chuyên đề của HĐND; Căn cứ ý kiến, kiến nghị của cử tri và thực tế qua giám sát, khảo sát, Thường trực HĐND huyện, các Ban HĐND báo cáo với Ban Thường vụ Huyện ủy về những lĩnh vực, những nội dung mà cử tri, nhân dân quan tâm; những vấn đề còn nhiều vướng mắc, tồn tại trong thực hiện Nghị quyết HĐND để lựa chọn nội dung yêu cầu UBND, các ngành liên quan giải trình.

Sau khi báo cáo Ban Thường vụ Huyện ủy, Thường trực HĐND huyện đưa vào chương trình công tác quý, tháng và xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện, phân công trách nhiệm từng đồng chí trong thường trực HĐND, phân công thành viên các ban HĐND thực hiện thống kê, hệ thống những nội dung mà UBND, các ngành đã tổ chức triển khai được, những vấn đề còn tồn tại hạn chế vướng mắc. Sau đó, thực hiện tổng hợp, hệ thống các câu hỏi yêu cầu giải trình thông báo đến UBND huyện, các ngành có liên quan để xây dựng báo cáo giải trình. Sau khi nhận được báo cáo  giải trình, Thường  trực HĐND, các Ban HĐND tiến hành khảo sát, giám sát những nội dung, vấn đề liên quan đến phiên giải trình và ban hành thông báo kết luận giám sát báo cáo Thường trực Huyện ủy, gửi UBND huyện và các ngành có liên quan để tập trung chỉ đạo giải quyết và làm rõ trong phiên giải trình.

Để tổ chức phiên giải trình thành công, Thường trực HĐND huyện, các Ban HĐND cũng phải thống nhất, phối hợp với ủy ban MTTQ, báo cáo xin ý kiến Thường trực, Ban Thường vụ Huyện ủy về những kết quả đã đạt được, những vấn đề còn tồn tại về nội dung đã lựa chọn yêu cầu đưa ra phiên giải trình. Thành phần tham dự phiên giải trình bao gồm: Thường trực Huyện ủy, Thường trực HĐND, Đại biểu HĐND huyện; Chủ tịch UBMTTQ huyện, Chủ tịch, các phó chủ tịch UBND huyện, Ủy viên UBND huyện, Thủ trưởng các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp thuộc UBND huyện và các đơn vị hiệp quản trên địa bàn huyện; Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND, UBND các xã, thị trấn.

Công tác tuyên truyền cũng góp phần rất quan trọng để tổ chức thành công phiên giải trình. Trước phiên giải trình, Thường trực HĐND huyện thông báo đến UBND huyện, Ủy ban MTTQ huyện và các ngành có liên quan đến phiên giải trình để các cơ quan liên quan chuẩn bị những nội dung giải trình (trước 10 ngày tổ chức phiên giải trình). Trong phiên giải trình, Thường trực HĐND huyện chủ trì nêu nội dung yêu cầu giải trình; các đại biểu dự nêu yêu cầu giải trình, sau đó UBND huyện và các ngành liên quan báo cáo giải trình; Các đại biểu dự phát biểu ý kiến; UBND huyện, các xã, thị trấn và các ngành giải trình; cuối phiên giải trình Thường trực HĐND huyện chủ trì dự kiến kết luận phiên giải trình.

Sau phiên giải trình, Thường trực HĐND họp thông qua kết luận phiên giải trình. Kết luận phiên giải trình của Thường trực HĐND huyện được gửi đến Đại biểu HĐND huyện, UBND huyện, các cơ quan có liên quan để triển khai thực hiện. Nhìn chung, những nội dung mà UBND, các ngành giải trình đã được triển khai tích cực hiệu quả, những tồn tại hạn chế vướng mắc đã được tập trung khắc phục giải quyết, được cán bộ đảng viên, cử tri và nhân dân tin tưởng ghi nhận.

Tuy nhiên, HĐND huyện Thạch Thất đánh giá, tổ chức phiên giải trình là nội dung mới trong thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, nên việc tổ chức còn những khó khăn, hạn chế nhất định; đồng thời, để tổ chức được phiên giải trình thì Thường trực HĐND huyện, Các Ban HĐND cần phải cân nhắc lựa chọn trúng, đúng vấn đề; Mặt khác, không phải không có ý kiến trong các chủ thể phải giải trình cho rằng hoạt động giải trình tạo sức ép căng thẳng cho chủ thể thực hiện nghị quyết.

Để hoạt động giám sát nói chung và phiên giải trình nói riêng của HĐND hiệu quả hơn, HĐND huyện Thạch Thất cho rằng, Thường trực HĐND Thành phố cần tăng cường  giao ban, trao đổi kinh nghiệm, kỹ năng hoạt động, đặc biệt là trong tổ chức các phiên giải trình và tăng cường nhiều phiên giải trình của Thành phố vì có sức lan tỏa rất lớn trong thời gian vừa qua, được đông đảo cử tri, nhân dân quan tâm.