Trước mỗi kỳ họp, công tác giám sát của Thường trực HĐND, các ban HĐND được thực hiện thành nề nếp. Thường trực HĐND huyện giao 2 Ban HĐND huyện thực hiện thẩm tra các các báo cáo, tờ trình và dự thảo Nghị quyết được trình tại các kỳ họp. Sau khi có dự thảo Nghị quyết, các ban đã họp, thảo luận, thẩm tra để đưa ra những nhận xét, đánh giá sát các nội dung cần quyết nghị. Đảm bảo các Nghị quyết có căn cứ pháp lý đầy đủ, có cơ sở thực tiễn, giúp cho HĐND quyết định trúng, sát và có khả năng triển khai thực hiện có hiệu quả.
Để hoạt động chất vấn đạt hiệu quả cao, các câu chất vấn phải được tổng hợp từ nhiều kênh thông tin: Quá trình giám sát của Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các tổ đại biểu và đại biểu HĐND; từ thực tiễn cuộc sống, từ hoạt động TXCT, tiếp công dân của đại biểu, thu thập thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng. Việc đặt câu chất vấn cần ngắn gọn, đúng trọng tâm, dễ hiểu, thiết thực, có căn cứ xác đáng, có địa chỉ cụ thể nên là những vấn đề chung có liên quan đến nhiều lĩnh vực.
Đại biểu HĐND cần nâng cao trách nhiệm, tìm hiểu kỹ thông tin và các quy định của pháp luật liên quan đến nội dung chất vấn, tái chất vấn, đảm bảo chất vấn mang tính xây dựng và đúng quy định pháp luật. Chủ tọa điều hành phải đúng luật, dân chủ, Chủ tọa cần tìm hiểu kỹ nội dung liên quan đến vấn đề đưa ra chất vấn. Điều hành nội dung chất vấn cần linh hoạt, gợi mở, tái chất vấn đến cùng và kết thúc đúng lúc, có thể kết hợp hình ảnh, hiện vật minh họa. Đối với những vụ việc nổi cộm cần có thời gian hợp lý để người chất vấn và người trả lời chất vấn có sự trao đổi tranh luận; nếu chưa sáng tỏ vấn đề thì chủ tọa điều hành phiên chất vấn có kết luận, hoặc yêu cầu người trả lời chất vấn trả lời trực tiếp đại biểu bằng văn bản, hoặc trả lời vào phiên họp sau.
Cùng với đó, nội dung trả lời chất vấn phải cụ thể, rõ ràng, giải trình ngắn gọn, đầy đủ theo yêu cầu câu hỏi đặt ra, nêu rõ cái đúng, cái sai, nguyên nhân, xác định rõ trách nhiệm, tiến độ và biện pháp khắc phục khả thi kèm theo. Thủ trưởng cơ quan trả lời chất vấn phải đề cao vai trò trách nhiệm cá nhân, nhận thức rõ những mặt tích cực và những thiếu sót để khắc phục, tránh tình trạng trả lời chung chung, đùn đẩy trách nhiệm của cá nhân, đơn vị mình.
Sau khi tổ chức chất vấn, cần ra thông báo kết luận chất vấn hoặc ra nghị quyết về các nội dung chất vấn nếu thấy cần thiết. Thường trực HĐND, các ban, các tổ đại biểu và đại biểu HĐND phải tăng cường kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện những lời hứa của UBND và các ngành liên quan đến nội dung được kết luận tại phiên chất vấn; tạo sự đồng thuận để thúc đẩy công việc nhanh hơn, hiệu quả hơn; có sự cảm thông, chia sẻ, cộng đồng trách nhiệm giữa HĐND, UBND và cử tri với việc thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh- quốc phòng đã được HĐND quyết định.
Để nâng cao chất lượng giám sát, HĐND huyện Mê Linh cho rằng, nội dung giám sát tập trung vào những vấn đề bức xúc, nổi cộm được dư luận xã hội và cử tri quan tâm. Chọn đúng đối tượng, phương pháp, thời điểm giám sát và triển khai thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc. Lựa chọn đại biểu có năng lực, chuyên môn vững vàng; có thể mời những chuyên gia có trình độ, chuyên môn phù hợp để xem xét, đánh giá khách quan, toàn diện các nội dung giám sát, nhất là các cuộc giám sát chuyên đề, có tính chuyên môn sâu hoặc phạm vi giám sát rộng...
Trong hoạt động giải trình, cần lựa chọn vấn đề có tính thời sự, vướng mắc cần tháo gỡ kịp thời và liên quan trực tiếp đến đời sống KT - XH và trách nhiệm quản lý, điều hành của các cơ quan trong bộ máy nhà nước, nhằm đóng góp xây dựng, phát huy những mặt tích cực, hạn chế những khuyết điểm, thiếu sót. Việc giải trình làm rõ những vấn đề nổi lên, trách nhiệm, thời hạn cần giải quyết, giúp các cơ quan, cá nhân liên quan thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, bảo đảm sự công khai, minh bạch, hiệu lực và hiệu quả.
Cơ sở để lựa chọn những nội dung giải trình là những vấn đề nổi lên qua kết quả giám sát, khảo sát của Thường trực, các ban, tổ đại biểu và đại biểu HĐND; những vấn đề nóng, bức xúc qua ý kiến, kiến nghị của cử tri, dư luận xã hội, thông tin đại chúng; những tồn tại trong việc xử lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân,… Theo đó, những nội dung giải trình phải là những vấn đề cần giải quyết ngay, kịp thời, đáp ứng yêu cầu của cử tri và nhân dân. Bảo đảm vận hành quyền lực HĐND thông suốt.
Trên cơ sở những vấn đề lựa chọn giải trình, Thường trực HĐND giao các Ban liên quan nghiên cứu, thu thập thông tin, chuẩn bị tài liệu, tổ chức khảo sát, đề xuất các nội dung cụ thể cần giải trình và cơ quan, cá nhân có trách nhiệm giải trình. Sau khi xem xét, thống nhất vấn đề, người giải trình, Thường trực HĐND gửi văn bản tới các cơ quan, đơn vị yêu cầu về việc giải trình và gửi báo cáo giải trình về Thường trực HĐND.
Để bảo đảm tính khách quan, minh bạch, mọi ý kiến trong phiên giải trình cần được trao đổi kỹ, có cơ sở, nhằm cung cấp đầy đủ thông tin, bằng chứng khách quan, số liệu chính xác về các nội dung liên quan. Thường xuyên đôn đốc việc thực hiện: Trên cơ sở kết luận vấn đề đã giải trình, cơ quan, cá nhân có trách nhiệm phải thực hiện kịp thời, nghiêm túc kết luận của Thường trực HĐND. Để bảo đảm hiệu lực của việc giải trình, theo thẩm quyền của mình, Thường trực HĐND cần thường xuyên đôn đốc, giám sát, hoặc phân công các ban liên quan của HĐND theo dõi, giám sát, đôn đốc việc thực hiện. Trường hợp cơ quan, cá nhân không thực hiện, hoặc thực hiện chậm trễ, không đầy đủ, Thường trực HĐND báo cáo HĐND xem xét, quyết định.
Những giải pháp đang được áp dụng trong hoạt động của HĐND huyện Mê Linh đã góp phần tạo nên hiệu quả trong hoạt động, góp phần vào công tác chỉ đạo, điều hành của huyện trong phát triển kinh tế-xã hội.
