Một trong những chuyển biến rõ rệt nhất trong 10 năm qua của ngành giáo dục và đào tạo Thủ đô là việc tăng cường mở rộng quy mô trường, lớp, đáp ứng nhu cầu học tập của người dân, không để xảy ra tình trạng thiếu chỗ học, dù số lượng học sinh ngày càng tăng. Theo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô, quy mô trường, lớp của ngành Giáo dục - Đào tạo không ngừng mở rộng. Đến nay, toàn thành phố có 2.643 trường học với gần 1,9 triệu học sinh, tăng 434 trường và gần 650.000 học sinh so với năm 2008. Không chỉ được mở rộng về quy mô, các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục được đầu tư tốt hơn. Việc cải tạo, xây dựng, mua sắm thiết bị dạy và học ở các trường học được thực hiện đồng bộ, hiện đại, đạt chuẩn. Hiện tại, toàn thành phố có 1.336 trường công lập đạt chuẩn quốc gia, chiếm tỷ lệ 62%, tăng 929 trường đạt chuẩn so với năm 2008. Diện mạo của các nhà trường đã có sự thay đổi rõ rệt, tạo nền tảng vững chắc cho thầy, trò thi đua dạy tốt, học tốt.
Khoảng cách về điều kiện dạy, học giữa các nhà trường ở các địa bàn dần được thu hẹp. 10 năm qua, Hà Nội đã triển khai nhiều dự án xây dựng, cải tạo, tạo sự chuyển biến rõ nét về diện mạo của các nhà trường. Đã có hơn 5.500 phòng học cấp 4, phòng học tạm, phòng học nhờ của các trường mầm non và phổ thông ở khu vực các huyện được kiên cố hóa, với tổng kinh phí hơn 2.000 tỷ đồng. Đến nay, đã có thêm 7.841 phòng học văn hóa, 2.296 phòng học bộ môn được xây mới. Cũng trong giai đoạn này, Hà Nội đã tập trung nguồn lực đầu tư nhiều dự án trọng điểm như: Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam với kinh phí 430 tỷ đồng, Trường THPT chuyên Nguyễn Huệ 300 tỷ đồng, Trường Trung cấp Đa ngành Sóc Sơn 158 tỷ đồng, Trường Bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục 126 tỷ đồng... Đây là những dự án được đầu tư hiện đại, mang tầm cỡ quốc gia, quốc tế, là điểm nhấn của ngành Giáo dục - Đào tạo Thủ đô.
Không chỉ mở rộng về quy mô trường lớp, 10 năm qua, chất lượng giáo dục đại trà của Hà Nội cũng tiếp tục giữ ổn định, chất lượng giáo dục mũi nhọn không ngừng được cải thiện. Trong đó, phải kể đến công tác hợp tác quốc tế luôn được đẩy mạnh. Cụ thể, đến nay, đã cấp phép cho 75 dự án giáo dục (32 pháp nhân) có vốn đầu tư nước ngoài trong giáo dục mầm non và phổ thông, đào tạo ngắn hạn ngoại ngữ và các chuyên ngành. Hiện có 128 đề án hợp tác với nước ngoài ở các cấp học. Thực hiện thí điểm đào tạo chương trình song bằng: Tú tài THPT quốc gia Việt Nam và Tú tài Anh quốc - Chứng chỉ A tại Trường THPT Chu Văn An, tạo tiền đề quốc tế hóa chuẩn đào tạo THPT.
Năm 2013, Hà Nội đã hoàn thành phổ cập giáo dục mẫu giáo 5 tuổi, về đích trước 2 năm so với thời hạn của Bộ Giáo dục và Đào tạo; năm 2015, Hà Nội là một trong số ít tỉnh, thành phố hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi mức độ 2 và đang nỗ lực để hoàn thành phổ cập giáo dục trung học. Toàn thành phố hiện có 92% số người trong độ tuổi từ 18 đến 21 có trình độ trung học hoặc tương đương; tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT năm 2017 của Hà Nội đạt 99,4%, trong đó, có 85% số học sinh đăng ký xét tuyển Đại học đạt từ mức điểm sàn 15,5 điểm trở lên. Hơn thế, 10 năm qua, học sinh Thủ đô tiếp tục khẳng định vị thế tại các kỳ thi cấp Quốc gia, quốc tế. Năm 2017, trong kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia, Hà Nội vẫn giữ vị trí số một về số lượng và chất lượng với 146 giải, trong đó, có 11 giải Nhất. Tại các kỳ Olympic quốc tế, học sinh THPT Thủ đô giành 21 giải và huy chương, nổi bật ở các môn Toán, Vật lý, Hóa học; ở cấp THCS, các em đã giành được 160 huy chương. Đáng chú ý, tại cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp Quốc gia, học sinh Hà Nội đã đạt thành tích xuất sắc với 23 đề tài đạt giải, trong đó có 1 đề tài được chọn tham dự kỳ thi quốc tế và đã đạt giải.
Không chỉ giỏi về văn hóa, học sinh Thủ đô còn ghi dấu ấn với học sinh cả nước và bạn bè quốc tế, bởi sự tự tin trong giao tiếp, ứng xử, các hoạt động vì cộng đồng. Tỷ lệ học sinh Hà Nội xếp loại hạnh kiểm khá, tốt ngày càng tăng; số vụ bạo lực học đường giảm; ý thức của học trò với các hoạt động từ thiện, xã hội ngày càng chuyển biến. Có được điều này là bởi, từ năm 2010, các trường học của Hà Nội đã tổ chức giảng dạy cho tất cả học sinh bộ tài liệu "Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội". Đến nay, Hà Nội vẫn là địa phương duy nhất đã biên soạn và tổ chức giảng dạy đại trà bộ tài liệu này, được nhiều tỉnh, thành bạn đến học tập kinh nghiệm.
Đặc biệt, Hà Nội là Thành phố đầu tiên triển khai hệ thống tuyển sinh đầu cấp trực tuyến tại 2.752 trường học, hơn 250.000 gia đình tham gia với trên 6,3 triệu lượt truy cập vào Cổng tuyển sinh đầu cấp trực tuyến; tỷ lệ hồ sơ đăng ký trực tuyến năm 2017 của cả 3 cấp đạt 70,68% (khối mầm non đạt 74,21%, khối lớp 1 đạt 72,32% và khối lớp 6 đạt 68,07%), tăng gần 26% so với năm 2016. Đồng thời, triển khai hệ thống sổ điểm điện tử cho 895 trường học, phần mềm sổ liên lạc điện tử tại một số trường và phần mềm quản lý kết quả giáo dục tiểu học tại 727 trường học trên địa bàn.
Có thể nói, kết quả đạt được sau 10 năm sáp nhập là nhờ những nỗ lực của cả hệ thống chính trị trong việc quan tâm đầu tư, phát triển mạng lưới trường, lớp và mua sắm thiết bị giảng dạy, tạo điều kiện tốt nhất cho thầy dạy tốt, trò học tốt. Tuy nhiên, những yêu cầu, đòi hỏi từ việc điều chỉnh địa giới hành chính vừa là thách thức, vừa là cơ hội để ngành giáo dục và đào tạo Hà Nội phát triển toàn diện, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển Thủ đô và đất nước trong giai đoạn tiếp theo.
