Theo tổng hợp từ Sở Tài nguyên và Môi trường, từ năm 2021 đến tháng 4/2024, tổng diện tích đất trồng lúa đã được Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và HĐND thành phố Hà Nội cho phép chuyển mục đích sang mục đích khác để thực hiện dự án đầu tư là 5.994,65ha. Kết quả thực hiện đến nay là 2.207,74ha (đạt tỷ lệ 36,83%).

 

Diện tích đất trồng lúa đã được Thủ tướng Chính phủ, HĐND Thành phố cho phép chuyển mục đích sử dụng đất nhưng sau 3 năm không thực hiện là 87,01ha. Chỉ tiêu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa sang mục đích phi nông nghiệp trên địa bàn Thành phố còn lại là 7.592,14ha.

 

Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường báo cáo tại buổi làm việc

 

Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 10/2023/NĐ-CP ngày 3/4/2023 (sửa đổi tại Nghị định số 12/2024/NĐ-CPngày 5/2/2024) không làm ảnh hưởng đến việc triển khai thực hiện quy trình, thủ tục về thu hồi đất, giải phóng mặt bằng đối với các dự án đã được Thủ tướng Chính phủ và HĐND Thành phố chấp thuận cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa. Tỷ lệ chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa trên địa bàn Thành phố còn thấp chủ yếu xuất phát từ khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng (xác định nguồn gốc đất, quá trình sử dụng đất, giá đất…).

 

Những khó khăn trong lĩnh vực này được các sở và huyện nhận định do khả năng dự báo nhu cầu sử dụng đất trong kỳ quy hoạch của các đơn vị hành chính, của các ngành, lĩnh vực tại địa phương chưa đảm bảo tính khả thi. Quá trình thực hiện còn khó khăn trong việc xác định rõ nhu cầu sử dụng đất, diện tích cụ thể các loại đất trên địa bàn các huyện đã được Thành phố phân bổ; xác định khả năng đáp ứng về đất đai phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng, công ích chưa đảm bảo tính khả thi. Công tác đăng ký nhu cầu sử dụng đất của chính quyền các cấp và tổng hợp, cân đối của các sở, ngành còn chủ quan, chưa bám sát, phù hợp với khả năng nguồn lực và tiến độ thực hiện, chưa đánh giá đúng mức độ khó khăn về công tác giải phóng mặt bằng. 

 

Đại diện Sở Công Thương báo cáo tại buổi làm việc

 

Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ, dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa (2 vụ) thì phải thực hiện thủ tục đánh giá tác động môi trường. Do vậy, hầu hết các dự án đều phải thực hiện thủ tục đánh giá tác động môi trường theo quy định; từ đó dẫn đến số lượng dự án trong danh mục dự án chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa báo cáo HĐND Thành phố có sự giảm đáng kể và kết quả thực hiện cũng có phần chậm hơn, chưa đảm bảo tiến độ.

 

Những khó khăn trên, ngoài nguyên nhân một số địa phương đưa các dự án vào danh mục thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa còn thiếu tính thực tiễn nên kết quả chưa cao; chưa thực sự chuẩn bị tốt các điều kiện để triển khai thực hiện GPMB về cơ sở pháp lý, về vốn, về quỹ tái định cư... thì chính sách, pháp luật về đất đai thay đổi qua các thời kỳ; quy định về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và bồi thường khi nhà nước thu hồi đất đối với trường hợp sử dụng đất do lấn, chiếm đất và chuyển mục đích sử dụng đất khác nhau dẫn đến khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng.

 

Đại diện UBND huyện Đan Phượng báo cáo tại buổi làm việc

 

Tại buổi làm việc, thành viên Đoàn giám sát đã trao đổi, đề nghị làm rõ thêm về công tác thống kê, kiểm đếm tại các diện tích đất chuyển đổi mục đích trồng lúa ở các địa phương; việc thu gom, vận chuyển, sử dụng lớp đất mặt của các dự án chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa theo quy định của pháp luật; công tác kiểm tra, thanh tra của các cơ quan đối với các nội dung liên quan đến chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa; tham mưu UBND Thành phố các nội dung hướng dẫn để tháo gỡ cho các quận, huyện thị xã để triển khai trình danh mục các dự án chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định tại Nghị định số 10/2023/NĐ-CP… 

 

 

Sau khi các sở và huyện trao đổi, kết luận buổi làm việc, Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố Hồ Vân Nga ghi nhận, Sở Tài nguyên và Môi trường đã hướng dẫn, đôn đốc các địa phương lập danh mục chuyển mục đích đất nông nghiệp hàng năm trên cơ sở căn cứ vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và thành phố; đề xuất danh mục sử dụng đất và công khai để triển khai các dự án. Cùng với đó, việc triển khai thu hồi, chuyển mục đích đất lúa trên địa bàn của các địa phương cũng quan tâm, chỉ đạo, nhằm tuân thủ cao nhất các quy định pháp luật từ việc thu hồi đất, bồi thường…

 

Phó Trưởng ban Đô thị HĐND Thành phố Đoàn Việt Cường trao đổi tại buổi làm việc

 

Tuy nhiên, đồng chí Hồ Vân Nga cũng cho rằng, một số địa bàn thực hiện các dự án chuyển mục đích sử dụng đất được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đạt kết quả chưa cao. Các dự án được HĐND Thành phố thông qua, nhiều đơn vị chưa cập nhật đầy đủ số liệu báo cáo về chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, nhiều địa phương thực hiện tỷ lệ đạt thấp. Công tác thống kê, kiểm đếm tại các quận, huyện, thị xã nhìn chung còn chậm và thiếu số liệu cụ thể mặc dù đây là nội dung cần có sự rà soát, tổng hợp ít nhất 2 lần/năm để gửi Sở Tài nguyên và Môi trường tổng hợp danh mục các dự án chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa trên địa bàn Thành phố. Dự án đường Vành đai 4 qua một số địa bàn song chưa được các huyện báo cáo cụ thể về diện tích đã thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa.

 

 

Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố Hồ Vân Nga đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường thời gian tới tiếp tục đôn đốc các quận, huyện, thị xã, tham mưu UBND Thành phố xây dựng Kế hoạch sử dụng đất hàng năm gắn với tính khả thi trong triển khai thực hiện các dự án theo các mục tiêu, chỉ tiêu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của Thành phố. Tăng cường công tác tham mưu UBND Thành phố hướng dẫn các quy trình, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất thực hiện dự án trong thời gian tới. Rà soát kỹ lưỡng các danh mục chuyển mục đích sử dụng đất lúa, thu hồi đất hàng năm để báo cáo UBND Thành phố trình HĐND Thành phố tại các kỳ họp đảm bảo đúng nguyên tắc, tiêu chí, đối tượng, tính khả thi để triển khai thực hiện. Chủ trì, phối hợp các sở, ngành liên quan để sớm báo cáo UBND Thành phố hướng dẫn các quận, huyện, thị xã các phương án sử dụng lớp đất mặt đảm bảo hiệu quả, đúng quy định.

 

Trưởng ban Kinh tế Ngân sách HĐND Thành phố Hồ Vân Nga phát biểu kết luận buổi làm việc

 

Đối với Sở Công Thương, Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố đề nghị đẩy nhanh công tác tham mưu UBND Thành phố báo cáo Chính phủ chấp thuận chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa đối với các dự án thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ. Khẩn trương rà soát, báo cáo UBND Thành phố phê duyệt chủ trương dự án đối với 20 cụm công nghiệp đủ điều kiện; tiếp tục hoàn thiện hồ sơ đối với 5 cụm chưa đủ điều kiện; hướng dẫn chủ đầu tư hoàn thành các nghĩa vụ và thủ tục liên quan để đẩy nhanh công tác GPMB thực hiện các dự án cụm công nghiệp trên địa bàn.

 

Đối với UBND các quận, huyện, thị xã, đồng chí Hồ Vân Nga đề nghị tập trung rà soát, đánh giá, thống kê đầy đủ tiến độ thực hiện các dự án chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa trên địa bàn, gửi số liệu đầy đủ với Sở Tài nguyên và Môi trường để tổng hợp, báo cáo UBND Thành phố trình HĐND Thành phố tại kỳ họp thường lệ của HĐND Thành phố. Tăng cường đôn đốc chủ đầu tư và các đơn vị có liên quan trên địa bàn đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất trên địa bàn. Báo cáo cụ thể về những nội dung chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa của các dự án đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đã được HĐND Thành phố thông qua danh mục thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất tại các nghị quyết của HĐND Thành phố. Tăng cường công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa trên địa bàn; đồng thời tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền tại cơ sở và tập trung xử lý tốt các đơn thư, khiếu nại phát sinh liên quan đến chuyển mục đích sử dụng đất lúa, đất nông nghiệp và thu hồi đất thực hiện dự án.