Ba năm trước, vào năm 2016, khi Liên hoan Tài năng trẻ Ca trù lần I được tổ chức, nhiều người không khỏi bất ngờ. Ca trù vốn là Di sản Văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, nhưng Hà Nội đã “trình làng” một thế hệ kế cận đầy triển vọng. Nhưng Liên hoan Tài năng trẻ Ca trù lần II còn đem đến nhiều bất ngờ hơn. 56 bạn trẻ, trong đó, có 26 em tham gia ở các nội dung chính của Ca trù, gồm đàn, hát, trống chầu. Theo thể thức của Liên hoan, đối tượng tham gia là những em từ 6 đến 30 tuổi, thì lứa từ 6-15 tuổi đã chiếm đến 50%. Đặc biệt, năm nay, có gần 90% gương mặt trẻ lần đầu tiên tham gia Liên hoan tài năng trẻ Ca trù Hà Nội, thể hiện sự đam mê của không ít người trẻ đối với loại hình nghệ thuật độc đáo này.
Nếu năm 2016, Nguyễn Thục Trinh (Giáo phường Ca trù Lỗ Khê) là ca nương trẻ nhất tham dự, khi mới 8 tuổi, thì Liên hoan lần này, ca nương trẻ nhất lên sân khấu trình diễn mới 7 tuổi - ca nương Phạm Ngọc Bích, đến từ CLB Ca trù Phú Thị. Nếu trước đây, Ca trù xa lạ với cộng đồng; nếu trước đây, Ca trù bị nhiều bạn trẻ quay lưng, hoặc ái ngại tham gia vì nó là nghệ thuật của “các cụ”, thì bây giờ, ngày càng nhiều bạn trẻ yêu mến và gắn bó. Chưa kể, ở phần thi múa hát có thí sinh với vừa tròn… 4 tuổi.
Ca nương Thục Trinh cho biết: Hiện giờ, mỗi tuần, cô bé vẫn học hai buổi, vào thứ Bảy, Chủ nhật, chưa kể tập ở nhà. Người dạy Ca trù cho Thục Trinh là Nghệ nhân Ưu tú Phạm Thị Mận. Cô Mận luôn dặn dò Thục Trinh là muốn học Ca trù thì phải chăm học, chăm làm bài tập ở trường trước, thì mới có thời gian dành cho Ca trù. Cũng như nhiều em nhỏ khác, ngay sau khi rời sân khấu, Thục Trinh trở lại với sự “nhí nhố” của tuổi thơ. Chuyến đi thi này, em được cả bố và mẹ “tháp tùng”. Mọi người ai dự liên hoan ai cũng bất ngờ, khi những khuôn mặt ngây thơ, trong sáng lại thể hiện sự cổ điển, trầm mặc của những bài “Hồng hồng, tuyết tuyết”, “Những Hương Sơn phong cảnh”, “Tỳ bà hành”… Không phải ai cũng thể hiện thuần thục những kỹ thuật khó, nhất là kỹ thuật “nảy hạt” (đổ hột). Bởi ca trù, để có thể trình diễn “tạm ổn”, phải mất ít nhất năm đến bảy năm, thậm chí, hàng chục năm. Nhưng sự say mê trong từng câu hát, trong từng nhịp phách, tiếng đàn, gieo vào lòng người xem niềm tin.
Một tiết mục biểu diễn tại Liên hoan Tài năng trẻ Ca trù lần II
Bà Phạm Thị Lan Anh, Trưởng Phòng Quản lý Di sản, Sở Văn hóa và Thể thao, thành viên Ban Tổ chức Liên hoan cho biết: Sở Văn hóa và Thể thao tổ chức Liên hoan để tạo sân chơi, không gian thực hành, giao lưu, kết nối cho các CLB, các bạn trẻ và hướng đến mục tiêu xa hơn là tạo thêm động lực cho công tác truyền dạy ca trù cho thế hệ trẻ. Ca trù là thể loại âm nhạc bác học, nên phải hiểu thì mới yêu, mới có thể khiến người ta học đàn, học hát. Điều rất vui là thế hệ ca nương, kép đàn dưới 15 tuổi của Hà Nội hiện nay rất mạnh.
Giáo sư Tô Ngọc Thanh, người đã từng nhiều năm gắn bó với Ca trù từ lúc chưa được ai quan tâm cho đến lúc được Ca trù được quốc tế công nhận, chia sẻ: “Phải nói rằng, nếu cách đây 20 năm, không ai nghĩ Ca trù có được ngày hôm nay. Từ chỗ tìm được nghệ nhân hát Ca trù còn khó. Bây giờ, Hà Nội đã có hàng chục CLB, giáo phường thường xuyên hoạt động; có nhiều nghệ nhân và cũng nhiều người có khả năng truyền dạy. Liên hoan lần này, chúng tôi thấy có nhiều tài năng thực sự. Nhưng thành phố Hà Nội cần quan tâm hơn trong đào tạo kép đàn. So với đào nương, thì kép đàn có độ “vênh” nhất định, chất lượng một số kép đàn chưa cao. Mà phải có đủ đào nương, kép đàn, trống chầu thì mới hình thành được Ca trù”.
Liên hoan năm nay có tám giáo phường, CLB tham gia là Chanh Thôn, Hoa Hựu, Lỗ Khê, Ngãi Cầu, Thái Hà, Thượng Mỗ, Xuân Đỉnh, nhóm ca trù Phú Thị và 3 thí sinh tự do. Trong đó, có những CLB mới như CLB Ca trù Hoa Hựu, CLB Ca trù Phú Thị, hay những địa phương còn nhiều khó khăn như CLB Ca trù Chanh Thôn, CLB Ca trù Ngãi Cầu… Điều đó cũng cho thấy, dù hoàn cảnh có khác nhau, hầu hết các giáo phường đều quan tâm đến công tác truyền dạy, để lưu giữ ca trù cho mai sau. Ca trù được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp vào năm 2019. Nhưng với sự phát triển của các giáo phường, câu lạc bộ, Ca trù trên địa bàn Thủ đô đang từng bước hồi sinh.
