Mã số:
CT01/07-2022-2
Tên đề tài:
Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội đến năm 2030
Đơn vị chủ trì:
Viện Nghiên cứu Pháp luật và Kinh tế ASEAN - Hội Luật gia Việt Nam
Thời gian:
2022
-2024
Lượt đọc:
3
Chủ nhiệm đề tài:
GS.TS. Nguyễn Minh Đoan
Kết quả nghiệm thu:
Đã nghiệm thu
Ngày đăng:
10/03/2025 09:29
Sự cần thiết:

Để có pháp chế, kỷ cương đòi hỏi phải có một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, đầy đủ và có sự tự giác thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân, một bộ máy có hiệu lực, hoạt động có hiệu quả trong việc bảo đảm cho pháp luật, các thể chế được tôn trọng và thực hiện nghiêm minh. Trên cơ sở nhận thức chung về “công tác pháp chế” là hoạt động của các cơ quan Nhà nước, các tổ chức, cá nhân trong xã hội thực hiện một hoặc nhiều công việc cụ thể nhằm thực thi pháp luật, đưa pháp luật đi vào cuộc sống, vào giữa thập kỷ 80 của thế kỷ XX, Nhà nước đã cho phép thành lập tổ chức pháp chế ở các ngành, các đơn vị sản xuất, kinh doanh thuộc khu vực Nhà nước.

Tại thành phố Hà Nội, trên cơ sở xác định vị trí, vai trò quan trọng của công tác pháp chế đối với chính quyền địa phương và yêu cầu quản lý nhà nước, UBND Thành phố đã sớm thành lập Phòng Pháp chế ở một số Sở, Ngành, như Tài nguyên và Môi trường, Nội vụ, Xây dựng, Văn phòng UBND Thành phố, Công an Thành phố… Nhiệm vụ pháp chế tại các cơ quan chuyên môn của Thành phố cũng được quan tâm, tăng cường hơn, nhất là về thực hiện công tác xây dựng pháp luật, kiểm tra và xử lý VBQPPL; PBGDPL, theo dõi thi hành pháp luật…

Tuy nhiên, thực hiện Nghị quyết số 39/NQ/TW, ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị về Tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, UBND Thành phố đã tiến hành thu gọn đầu mối tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Thành phố và cơ cấu lại đội ngũ công chức pháp chế. Cụ thể là tổ chức pháp chế và nhiệm vụ pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Thành phố (theo Nghị định 55/2011/NĐ-CP) được sắp xếp lại theo hướng giải thể Phòng Pháp chế ở nhiều Sở ngành và ghép nhiệm vụ pháp chế của Sở ngành vào các đơn vị khác thuộc Sở, như Văn phòng Sở, Thanh tra Sở…; đội ngũ người làm công tác pháp chế ở các cơ quan trên theo đó phải thực hiện kiêm nhiệm nhiều việc mà không được bố trí thành công chức pháp chế chuyên trách hoặc không được định danh làm nhiệm vụ pháp chế trong cơ quan, đơn vị…

Sự thay đổi này được cho là đã ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện nhiệm vụ “gác gôn” pháp luật của tổ chức pháp chế trong nhiều lĩnh vực quản lý nhà nước của Thành phố, nhất là ảnh hưởng đến chất lượng VBQPPL thuộc lĩnh vực chuyên môn mà sở, ngành tham mưu cho UBND Thành phố ban hành, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, theo dõi thi hành pháp luật, hỗ trợ pháp lý doanh nghiệp và các nhiệm vụ pháp chế khác trong các lĩnh vực mà ở đó đòi hỏi người tham mưu phải có sự hiểu biết đúng đắn về các quy định pháp luật chuyên ngành…

Ngoài ra, do mỗi Sở ngành lại có cách bố trí người thực hiện nhiệm vụ pháp chế khác nhau, trực thuộc các đơn vị khác nhau nên sự thiếu thống nhất và không ổn định về đội ngũ còn ít nhiều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý công tác pháp chế của Sở Tư pháp và sự hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ trong công tác pháp chế của Vụ Pháp chế thuộc Bộ, cơ quan ngang Bộ… Trong khi đó, tốc độ phát triển đô thị và yêu cầu quản lý nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội đang không ngừng tăng cao, nhất là việc thể chế hóa chủ trương, chính sách của Thành ủy về phát triển Thủ đô trong tình hình mới, việc cụ thể hóa các VBQPPL của cấp Trung ương và việc xây dựng gắn với tổ chức thi hành pháp luật trên các lĩnh vực quản lý nhà nước nhằm phục vụ hoạt động của chính quyền, người dân và doanh nghiệp Thủ đô… đang đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng và tính chuyên nghiệp của đội ngũ người làm công tác pháp chế nói chung, ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Thành phố nói riêng.

Ngoài ra, từ góc độ thể chế còn thấy rõ, sau 10 năm thực hiện Nghị định số 55/2011/NĐ-CP, giữa các quy định về chức năng, nhiệm vụ của tổ chức pháp chế ở cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và quy định về tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh với việc triển khai thực hiện quy định trên tại các địa phương nói chung, thành phố Hà Nội nói riêng đã bộc lộ khoảng cách khá xa cần phải được nghiên cứu, đánh giá để kịp thời có những giải pháp rút ngắn khoảng cách, bảo đảm tính phù hợp giữa quy định pháp luật với thực tiễn cuộc sống.

Để góp phần khắc phục những hạn chế, bất cập về tổ chức và hoạt động của tổ chức pháp chế như nêu trên, đồng thời để đóng góp vào hiện thực hóa một số chủ trương, chính sách lớn của Đảng đối với sự phát triển Thủ đô, việc nghiên cứu đề tài “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội đến năm 2030” là rất cần thiết, có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn.
Mục tiêu tổng quát:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất được các giải pháp khoa học, thiết thực, phù hợp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu thời kỳ phát triển mới.
Nội dung:

- Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến đề tài

- Nghiên cứu cơ sở khoa học (lý luận, chính trị, pháp lý) về chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội.

- Đánh giá thực trạng chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội giai đoạn vừa qua.

- Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu thời kỳ phát triển mới.

- Xây dựng các dự thảo tài liệu có liên quan (mô hình tổ chức, bản mô tả vị trí việc làm và đề cương sơ bộ tập tài liệu tập huấn…).

Kết quả:

Sự ra đời của pháp chế, nhất là pháp chế XHCN là bước tiến vĩ đại của xã hội loài người trong quản lý nhà nước, quan trị quốc gia. Từ chỗ xem nhẹ công tác xây dựng pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật, đào tạo nguồn nhân lực pháp luật, Đảng, Nhà nước Việt Nam đã nhấn mạnh phải quản lý đất nước bằng pháp luật, phải sống, làm việc theo Hiến pháp, pháp luật. Từ khi Nghị định số 55/2011/NĐ- CP được ban hành các tổ chức pháp chế đã được thành lập và hoạt động có chất lượng và hiệu quả tại các bộ, ngành, tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND và tại các doanh nghiệp…

Tuy vậy, do nhiều lý do khác nhau công tác pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND nói chung, tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội nói riêng đã chưa được quan tâm đúng mức. Bên cạnh những thành tựu, kết quả đạt được không thể phủ nhận thì công tác pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội cũng gặp những khó khăn, trở ngại như số lượng công chức giảm, chất lượng công chức chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra; có nơi, có lúc sự quan tâm đến công tác pháp chế tại một số cơ quan chuyên môn thuộc UBND chưa nhiều dẫn đến bộ phận làm công tác pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND chưa phát huy được vị trí, vai trò của mình, chất lượng và hiệu quả hoạt động chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra.

Trong giai đoạn mới, giai đoạn tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, tiếp tục phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập, hợp tác quốc tế và sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0, phát triển có tính chất đặc thù của Thủ đô Hà Nội, đòi hỏi Đảng, Nhà nước, Thành Ủy và chính quyền Thành phố hà Nội phải quan tâm nhiều hơn nữa đến công tác pháp chế, thực hiện đồng bộ, toàn diện các giải pháp tăng cường cải cách hành chính; tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, trong đó xác định một trong những giải pháp là phát triển nguồn nhân lực pháp luật, hiện đại hóa phương thức, phương tiện xây dựng pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật. Củng cố, kiện toàn tổ chức pháp chế, tổ chức làm công tác pháp luật; nâng cao năng lực, trình độ, bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Điều này càng đòi hỏi phải nghiên cứu để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND.

Thủ đô Hà Nội trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước càng cần phải đi đầu trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế nói chung, công tác pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Thành phố nói riêng. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội cần tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp khác nhau từ Trung ương đến Thành phố như:

- Nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước ở Trung ương mà trực tiếp là Chính phủ, Bộ Tư pháp. Nâng cao vai trò sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Thành Ủy thành phố Hà Nội, Chính quyền Thành phố mà trực tiếp là UBND Thành phố, các sở, ban ngành của Thành phố. Nhận thức đầy đủ và quan tâm hơn nữa đối với công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu thời kỳ phát triển mới.

- Xây dựng, hoàn thiện quy định pháp luật, nhanh chóng sửa đổi Nghị định số 55- NĐ/CP về công tác pháp chế, trong đó có công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu thời kỳ phát triển mới.

- Củng cố mô hình tổ chức pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội. Xác định vị trí việc làm của công chức làm công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội. Nâng cao số lượng và chất lượng, năng lực, phẩm chất những người (đội ngũ) trực tiếp làm công tác pháp chế và các điều kiện bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới.

- Nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ pháp chế phục vụ chính quyền thành phố Hà Nội. Nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ pháp chế phục vụ người dân, doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.

- Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan công tác pháp chế ở cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội. Sự chỉ đạo thường xuyên của pháp chế bộ, ngành đối với pháp chế thành phố Hà Nội.

-  Tăng cường quản lý, kiểm tra của Sở Tư pháp Thành phố đối với công tác pháp chế ở cơ quan chuyên môn thuộc UBND Thành phố.

Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của các cấp ủy đảng, sự chỉ đạo cương quyết của Chính quyền thành phố Hà Nội, sự phối hợp có hiệu quả của các cơ quan, đơn vị, tổ chức có liên quan, sự nỗ lực, cố găng của đội ngũ những người trực tiếp làm công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội nhất định chất lượng, hiệu quả công tác pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hà Nội sẽ được nâng cao, đáp ứng ngày một tốt hơn công cuộc xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền, xây dựng Thủ đô Hà Nội thành địa phương đi đầu có vai trò dẫn dắt và là tấm gương để cả nước noi theo. Hà Nội cùng cả nước sẽ nhanh chóng thực hiện được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Tin đọc nhiều

Đại hội đại biểu Hội Luật gia quận Long Biên khoá IV, nhiệm kỳ 2024-2029

19:26 26/06/2024

HNP - Ngày 26/6, Hội Luật gia quận Long Biên tổ chức Đại hội đại biểu khóa IV, nhiệm kỳ 2024-2029 với nhiệm vụ đánh giá kết quả hoạt động Hội trong nhiệm kỳ 2018-2024, đề ra phương hướng trọng tâm nhiệm kỳ 2024-2029; đồng thời bầu Ban Chấp hành quận Hội khoá IV, bầu đại biểu dự Đại hội đại biểu Hội Luật gia thành phố Hà Nội lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2024-2029.

Triển khai thực hiện Nghị định số 63/2024/NĐ-CP ngày 10/6/2024 của Chính phủ

06:39 26/06/2024

HNP – Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Minh Hải vừa ký ban hành Công văn số 1928/UBND-KSTTHC ngày 18/6/2024 về việc triển khai thực hiện Nghị định số 63/2024/NĐ-CP ngày 10/6/2024 của Chính phủ.

Xây dựng thành phố Hà Nội tiêu biểu về lối sống, phong cách ứng xử

06:37 26/06/2024

HNP - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Vũ Thu Hà đã ký ban hành Kế hoạch số 182/KH-UBND ngày 14/6/2024 về việc tổ chức thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TU ngày 19/2/2024 của Ban Thường vụ Thành ủy “Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh đến năm 2025”.

Phê duyệt Phương án vị trí tuyến đường quy hoạch nối từ đê sông Hồng đến khu đô thị Thạch Bàn

21:33 18/06/2024

HNP - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Dương Đức Tuấn vừa ký ban hành Quyết định số 2883/QĐ-UBND ngày 03/6/2024 về việc phê duyệt Phương án vị trí tuyến đường quy hoạch nối từ đê sông Hồng đến khu đô thị Thạch Bàn, quận Long Biên, tỷ lệ 1/500.

Nâng cao chất lượng quản lý phát triển xã hội gắn với bảo đảm quyền con người, quyền công dân

21:31 18/06/2024

HNP – Phó Chủ tịch UBND Thành phố Vũ Thu Hà vừa ký ban hành Kế hoạch số 181/KH-UBND ngày 13/6/2024 về việc thực hiện Chương trình hành động số 32-CTr/TU ngày 04/04/2024 của Thành ủy Hà Nội.