Chuẩn bị chu đáo, chặt chẽ
Sau một năm thực hiện Luật Tổ chức Chính quyền địa phương, HĐND thành phố Hà Nội đã tổ chức 4 kỳ họp với việc ban hành nhiều nghị quyết đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Ngoài các nghị quyết thường kỳ, theo quy định của Luật, HĐND thành phố đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề, bám sát cuộc sống liên quan đến công tác khắc phục hậu quả trong phòng cháy, chữa cháy; công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao; điều chỉnh danh mục biệt thự; tăng cường quản lý phương tiện giao thông…được đông đảo cử tri ghi nhận, đồng tình cao qua các đợt tiếp xúc cử tri.
Theo Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội Nguyễn Thị Bích Ngọc, để kỳ họp thành công, ban hành các nghị quyết trúng, sát thực tiễn, đi vào cuộc sống, thì vai trò của của Thường trực HĐND trong chuẩn bị và điều hành các kỳ họp rất quan trọng. Sự chuẩn bị không phải là vài ngày trước khi diễn ra kỳ họp, mà phải chọn từ sớm, cách kỳ họp 3 tháng trên cơ sở các nguồn như: Các vấn đề theo quy định của luật (các nghị quyết thường kỳ); những vấn đề phát sinh mới; các vấn đề nổi lên từ các cuộc tiếp xúc cử tri, giám sát (các nghị quyết chuyên đề). Trên cơ sở đó, Thường trực HĐND thành phố phối hợp, điều hòa cùng với UBND, MTTQ để các nội dung đưa ra kỳ họp đúng luật, bảo đảm chất lượng, đúng với những cấp bách thực tiễn cuộc sống đặt ra. Đặc biệt, việc lựa chọn vấn đề cho phiên chất vấn của kỳ họp cũng phải được lựa chọn sớm, để có thể xem xét, theo sát vấn đề, chuẩn bị và chuyển tải công khai tới UBND thành phố. “Trong kỳ họp thứ tư HĐND thành phố khóa XV, Thường trực HĐND thành phố đã đổi mới, chuẩn bị các nội dung chất vấn từ rất sớm. Đơn cử như công tác quản lý trật tự xây dựng, đô thị, trước đó 6 tháng, Thường trực HĐND thành phố đã phân công các ban HĐND tiến hành giám sát, khảo sát, quay video. Sau 6 tháng sau, trở lại các địa điểm đó, xem thực tế thay đổi như thế nào, từ đó mới làm cơ sở để chất vấn tại kỳ họp. Qua việc chuẩn bị kỹ lưỡng, nên các chất vấn rất sâu, mang tính xây dựng, gợi mở để UBND thực hiện”, Chủ tịch Nguyễn Thị Bích Ngọc dẫn chứng.
Từ kinh nghiệm hoạt động của Thường trực HĐND thành phố, thời gian gần đây, Thường trực HĐND các quận, huyện, thị xã cũng đã đổi mới các kỳ họp và có chuyển biến tích cực. Hầu hết các kỳ họp, HĐND cấp huyện đều phát tài liệu cho đại biểu nghiên cứu, chỉ trình bày các báo cáo tóm tắt, để dành thời gian thảo luận. Đặc biệt, Thường trực HĐND các địa phương cũng chú trọng lựa chọn nội dung, vấn đề cho phiên chất vấn và trả lời chất vấn, phản ánh được hơi thở cuộc sống, nêu những bức xúc của cử tri. Chủ tịch HĐND huyện Chương Mỹ Tạ Quang Được cho biết, trước mỗi kỳ họp, Thường trực HĐND huyện chủ động phối hợp với UBND, MTTQ huyện tổ chức hội nghị liên tịch để thống nhất về thời gian, chương trình, nội dung và xin ý kiến của Ban Thường vụ Huyện ủy. Quá trình chuẩn bị, những nội dung cần điều chỉnh, thay đổi, thì Thường trực HĐND và UBND huyện kịp thời bàn bạc để thống nhất, qua đó chất lượng và hiệu quả kỳ họp thấy rõ. Phó Chủ tịch HĐND quận Hà Đông Trần Văn Hải cũng cho rằng, việc điều hành khoa học của Thường trực HĐND là yếu tố quyết định thành công của kỳ họp. Người chủ trì các phiên họp HĐND phải hiểu sâu, nắm chắc nội dung đưa ra thảo luận, điều hành vừa phát huy dân chủ, trí tuệ tập thể, đồng thời có thể xử lý linh hoạt những ý kiến còn khác nhau, thậm chí trái chiều, từ đó hướng nghị trường tập trung vào trọng tâm. Ở quận Hà Đông, chủ tọa kỳ họp nắm bắt, tổng hợp đầy đủ, kịp thời ý kiến thảo luận, chất vấn của đại biểu. Từ đó, điều chỉnh các chỉ tiêu, giải pháp cụ thể phù hợp với tình hình thực tế của địa phương trong từng giai đoạn. Trên cơ sở đó, để các đại biểu HĐND có cơ sở thông qua nghị quyết tại kỳ họp, tạo điều kiện cho UBND triển khai thực hiện hiệu quả.
Cần phản biện những dự thảo nghị quyết quan trọng
Dù có nhiều cố gắng, song theo đánh giá của HĐND thành phố Hà Nội, hoạt động của HĐND ở một số địa phương hiệu quả vẫn chưa cao; số nghị quyết chuyên đề cấp quận, huyện, thị xã mới chiếm 40%; đặc biệt hoạt động của HĐND cấp xã, phường còn rất hạn chế, nhất là khâu thẩm tra, chất vấn.
Theo Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Nguyễn Hoài Nam, để ban hành các nghị quyết chuyên đề trúng, hiệu quả, Thường trực HĐND các địa phương cần đề nghị MTTQ cùng cấp tham gia phản biện đối với những dự thảo nghị quyết quan trọng, về cơ chế, chính sách có tác động nhiều đến xã hội. Ông Nguyễn Hoài Nam lưu ý rằng, “Thường trực HĐND cần xin ý kiến chỉ đạo của cấp ủy cùng cấp về những nội dung quan trọng; tổ chức giao ban thường xuyên để thảo luận, định hướng các ban HĐND trong việc thẩm tra những vấn đề có tính chất phức tạp, nhạy cảm, liên quan đến đời sống dân sinh”.
Quá trình điều hành kỳ họp không phải ở quận, huyện nào cũng trơn tru, vì thế, kinh nghiệm của Thường trực HĐND các đơn vị như: Chương Mỹ, Mê Linh, Hà Đông, Đống Đa, Tây Hồ chia sẻ kinh nghiệm, kỳ họp cần phải có kịch bản, phân công rõ ràng từng bộ phận. Đặc biệt, trong điều hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tọa cần định hướng đại biểu HĐND nêu câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng, đi đến cùng của vấn đề; người trả lời cũng cần có trọng tâm, nêu rõ trách nhiệm, nguyên nhân, tiến độ và thời hạn giải quyết. Kết thúc mỗi nhóm vấn đề và cả phiên chất vấn, chủ tọa có kết luận rõ ràng, cụ thể từng nội dung, mốc thời gian hoàn thành, làm căn cứ để UBND cùng cấp tổ chức thực hiện; đồng thời, thường trực, các ban, tổ đại biểu, đại biểu HĐND và cử tri giám sát.